Παγκόσμια ημέρα ευαισθητοποίησης για το άγχος

Η Ημέρα Ευαισθητοποίησης για το Άγχος πραγματοποιείται κάθε χρόνο την πρώτη Τετάρτη του Νοεμβρίου, στο πλαίσιο της Διεθνούς Εβδομάδας Ευαισθητοποίησης για το Άγχος, με πρωτοβουλία της Διεθνούς Ένωσης για τη Διαχείριση του Άγχους, που εδρεύει στο Λονδίνο. Ως κύριο στόχο έχει να παρέχει πληροφορίες για το άγχος και στρατηγικές για τον τρόπο αντιμετώπισής του, βοηθώντας με αυτό τον τρόπο τους ανθρώπους να αυξήσουν την απόδοσή τους και να βελτιώσουν την ποιότητα ζωής τους.

Το άγχος είναι ένα σύνηθες συναίσθημα που έχουμε όταν βρισκόμαστε κάτω από υψηλή πίεση νιώθοντας καταβεβλημένοι και ανίκανοι να ανταπεξέλθουμε. Το άγχος μέχρι ένα σημείο θεωρείται υγιές και μπορεί να μας κάνει καλό αφού μέσω αυτού μπορεί να παρακινηθούμε για  να επιτύχουμε κάποιους από τους στόχους μας. Αλλά όταν βιώνουμε έντονο άγχος, ειδικά όταν αισθανόμαστε πως είναι εκτός ελέγχου, μπορεί να επηρεάσει αρνητικά τη διάθεσή μας, τη σωματική και ψυχική ευεξία και τις σχέσεις μας.

Τα παιδιά δεν βιώνουν πάντα το άγχος όπως οι ενήλικες. Οι ενήλικες συνήθως αισθάνονται έντονα άγχος στο πλαίσιο της δουλειάς, ενώ τα περισσότερα παιδιά βιώνουν άγχος όταν δεν μπορούν να αντιμετωπίσουν απειλητικές, δύσκολες ή επώδυνες καταστάσεις. Αυτά περιλαμβάνουν:

• Αρνητικές σκέψεις ή συναισθήματα για τον εαυτό τους
• Αλλαγές στο σώμα τους όπως η αρχή της εφηβείας
• Οι αυξανόμενες απαιτήσεις του σχολείου όπως οι εξετάσεις και τα καθήκοντα για το σπίτι.
• Προβλήματα που τυχόν αντιμετωπίζουν με φίλους στο σχολείο και τις κοινωνικές τους συναναστροφές
• Μεγάλες αλλαγές όπως η αλλαγή σπιτιού, σχολείου ή ο χωρισμός των γονιών τους
• Χρόνια ασθένεια, οικονομικά προβλήματα στην οικογένεια ή θάνατος αγαπημένου προσώπου
• Μη ασφαλές περιβάλλον στο σπίτι ή τη γειτονιά.

Το σώμα αντιδρά στο άγχος με έναν συγκεκριμένο τρόπο, απελευθερώνοντας ορμόνες του στρες όπως η αδρεναλίνη και η κορτιζόλη. Αυτές οι ορμόνες φέρνουν έναν άνθρωπο που βιώνει άγχος σε μια κατάσταση έντονης εγρήγορσης, κατά την οποία βρίσκεται σε επιφυλακή για πιθανές απειλές, ενώ ενεργοποιείται η φυσική του αντίδρασή πάλης ή φυγής. Αυτό οδηγεί στην εμφάνιση συμπτωμάτων άγχους στα οποία συχνά περιλαμβάνονται τα εξής:

Ψυχικές επιπτώσεις:

• Αίσθημα έντασης, νευρικότητας και ανησυχίας.
• Αίσθημα τρόμου, πανικού ή αίσθηση κινδύνου.
• Συνεχές αίσθημα εγρήγορσης.
• Αίσθημα απώλειας ελέγχου.
• Δυσκολία συγκέντρωσης ή λογικής σκέψης.
• Αίσθημα απώλειας επαφής με την πραγματικότητα ή σχετική ανησυχία.
• Ευερέθιστη κατάσταση.
• Ανεξέλεγκτες, ιδεοληπτικές σκέψεις.
• Εφιάλτες.

Σωματικές επιπτώσεις:

• Γρήγορος, ακανόνιστος καρδιακός παλμός (αίσθημα παλμών).
• Ταχύπνοια.
• Δύσπνοια.
• Ζάλη ή λιποθυμική τάση.
• Ξηροστομία.
• Εφίδρωση ή εξάψεις.
• Αίσθηση ανακατέματος στο στομάχι ή ναυτία.
• Πόνος στο στομάχι.
• Τρεμούλιασμα.
• Συχνοουρία.
• Αδυναμία παραμονής σε ακινησία.
• Πονοκέφαλοι.
• Μυϊκοί πόνοι ή ένταση.
• Μουδιάσματα.
• Προβλήματα με τον ύπνο (αϋπνία).

Τα επίπεδα άγχους συνήθως κατηγοριοποιούνται ανάλογα με την ένταση της δυσφορίας που βιώνει ο ασθενής και τις σωματικές επιπτώσεις του άγχους. Συνήθως, υπάρχουν τρεις κατηγορίες:

• Ήπιο άγχος: Αυτό είναι το πιο συνηθισμένο επίπεδο άγχους. Σχεδόν όλοι οι άνθρωποι βιώνουν ήπιο άγχος κάποιες στιγμές της ζωής τους. Παραδείγματα καταστάσεων που μπορεί να προκαλέσουν ήπιο άγχος είναι τα διαγωνίσματα, η αναμονή για αποτελέσματα ιατρικών εξετάσεων ή η καθυστερημένη άφιξη σε κάποιο σημαντικό ραντεβού. Το ήπιο άγχος δεν διαρκεί πολύ και οι άνθρωποι συνήθως αναρρώνουν γρήγορα από τις επιπτώσεις του.
• Μέτριο άγχος: Ένας άνθρωπος που βιώνει μέτριας έντασης άγχος αντιμετωπίζει πιο συχνά ή πιο επίμονα συμπτώματα από εκείνα που προκαλεί το ήπιο άγχος. Παραδείγματα ψυχολογικών συμπτωμάτων του μέτριου άγχους είναι η νευρικότητα, η αδυναμία χαλάρωσης και η υπερβολική ανησυχία. Παραδείγματα σωματικών συμπτωμάτων είναι η λιποθυμική τάση, η εφίδρωση και οι εξάψεις, η ναυτία, τα νεύρα και οι μυϊκοί πόνοι. Το μέτριας έντασης άγχος μπορεί να διαταράσσει την καθημερινή ζωή των πασχόντων, οδηγώντας σε μεγαλύτερης έντασης άγχος. Η διαχείριση του άγχους με στρατηγικές αυτοβοήθειας ή συμβουλές από τον γιατρό μπορεί να φανεί χρήσιμη.
• Έντονο άγχος: Αυτό το επίπεδο άγχους είναι τρομερά εξουθενωτικό. Τα συμπτώματα του έντονου άγχους εμφανίζονται συχνά και επίμονα. Παραδείγματα περιλαμβάνουν τον αυξημένο καρδιακό παλμό, αίσθημα πανικού, νευρική ή ασυνήθιστη συμπεριφορά, θυμό και κοινωνική απομάκρυνση από άλλους ανθρώπους. Τα σοβαρά συμπτώματα άγχους μπορεί να έχουν ως αποτέλεσμα τα άτομα να μην μπορούν να εργαστούν ή να ασχοληθούν με τις συνήθεις καθημερινές τους δραστηριότητες. Μερικές φορές, οι άνθρωποι που διακατέχονται από σοβαρό άγχος στρέφονται στην κατανάλωση αλκοόλ ή τη χρήση ναρκωτικών ως τρόπο αντιμετώπισης των συμπτωμάτων τους. Για περιπτώσεις ανθρώπων που πάσχουν από έντονο άγχος, απαιτείται η παροχή εξειδικευμένης βοήθειας.

Οι πρώτες ενδείξεις του άγχους μερικές φορές δεν είναι ευδιάκριτες, ενώ συχνά εξελίσσονται αργά με την πάροδο του χρόνου. Τα συμπτώματα διαφέρουν από άνθρωπο σε άνθρωπο. Μία από τις πιο συνηθισμένες πρώτες ενδείξεις του άγχους είναι η υπερβολική ανησυχία για καθημερινές καταστάσεις. Μερικές φορές, τα συμπτώματα αρχίζουν στην παιδική ηλικία ή την εφηβεία και συνεχίζονται στα ενήλικα χρόνια.

Η διάγνωση του άγχους δεν είναι απλή υπόθεση. Μερικές φορές, ο γιατρός μπορεί να δυσκολευτεί να διακρίνει εάν κάποιος έχει αγχώδη διαταραχή ή άγχος ως σύμπτωμα της κατάθλιψης. Για να διαγνωσθεί με ακρίβεια το άγχος, ο γιατρός πρέπει να αποκλείσει ορισμένες σωματικές ασθένειες που πιθανώς να προκαλούν τα συμπτώματα. Μπορούν να θέσουν ερωτήσεις σχετικά με:

• Τυχόν σωματικά ή ψυχολογικά συμπτώματα.
• Πόσο καιρό αποτελούν πρόβλημα τα συμπτώματα.
• Τυχόν σημαντικές ανησυχίες, φόβους ή θέματα.
• Την προσωπική ζωή του ατόμου.

Μπορεί να είναι δύσκολο να μιλήσετε με έναν γιατρό για συναισθήματα, αισθήματα και προσωπικά ζητήματα. Παρ’ όλα αυτά, ο γιατρός πρέπει να κατανοήσει τα συμπτώματα και τις περιστάσεις, προκειμένου να κάνει διάγνωση με ακρίβεια. Για να συμβάλλει στη διάγνωση, ο γιατρός μπορεί επίσης να κάνει μια φυσική εξέταση και ορισμένες εξετάσεις αίματος, ώστε να αποκλείσει παθήσεις όπως η αναιμία (έλλειψη σιδήρου) ή ο υπερθυρεοειδισμός.

Δεν υπάρχουν εργαστηριακές εξετάσεις για τη διάγνωση του άγχους. Εάν ο γιατρός δεν μπορεί να βρει κάποια ιατρική αιτία για ορισμένα σωματικά και ψυχικά συμπτώματα, ενδέχεται να παραπέμψει τον ασθενή σε έναν ειδικό ψυχικής υγείας, όπως ψυχίατρο ή ψυχολόγο. Ο ειδικός ψυχικής υγείας θα κάνει περαιτέρω ερωτήσεις σχετικά με τα συμπτώματα, τα αισθήματα και τα συναισθήματα του ασθενή, και στη συνέχεια πραγματοποιήσει μια κλινική αξιολόγηση χρησιμοποιώντας ερωτηματολόγια, προκειμένου να μετρήσει τα επίπεδα άγχους. Παραδείγματα ερωτηματολογίων αξιολόγησης του άγχους είναι η κλίμακα αξιολόγησης άγχους του Hamilton (HAM-A), ή η κλίμακα άγχους Beck (Beck Anxiety Inventory – BAI), η οποία μετρά την ένταση του άγχους σε ενήλικες και εφήβους.

Η αντιμετώπιση και η φαρμακευτική αγωγή για το άγχος μπορούν να ανακουφίσουν τα συμπτώματα και να διευκολύνουν τη ζωή κάποιου με αυτή την πάθηση. Οι γιατροί χρησιμοποιούν μια σειρά από φάρμακα για να βοηθήσουν τους ανθρώπους να διαχειριστούν τα συμπτώματα του άγχους τους. Ωστόσο, τα φάρμακα δεν πρέπει να παρέχονται ως μοναδική θεραπευτική επιλογή. Αντ' αυτού, οι γιατροί πρέπει συχνά να συνεργάζονται με τους ασθενείς, ώστε να βρουν το κατάλληλο φάρμακο, τη δοσολογία και τη θεραπεία που φέρνουν το καλύτερο αποτέλεσμα. Ορισμένα φάρμακα προορίζονται μόνο για βραχυπρόθεσμη χρήση, ενώ άλλα μπορούν να συνταγογραφηθούν για μεγαλύτερες περιόδους. Ανάλογα με τα συμπτώματα του εκάστοτε ασθενή, η φαρμακευτική αγωγή μπορεί να αντιμετωπίσει τα σωματικά συμπτώματα και τις ψυχολογικές επιπτώσεις του άγχους.

Υπάρχουν πολλές ψυχολογικές θεραπείες (ψυχοθεραπείες) που μπορεί να φανούν χρήσιμες στην αντιμετώπιση του άγχους, όπως:

• Καθοδηγούμενη αυτοβοήθεια
• Γνωστική συμπεριφορική θεραπεία
• Εφαρμοσμένη χαλάρωση

Οι άνθρωποι που πάσχουν από άγχος πρέπει να ακολουθούν μια τακτική, υγιεινή, καλά ισορροπημένη διατροφή. Είναι επίσης εξαιρετικά σημαντικό να τρώνε τακτικά και να μην παρακάμπτουν γεύματα, καθώς αυτό μπορεί να έχει ως αποτέλεσμα την πτώση του σακχάρου στο αίμα και έτσι να αισθάνονται νευρικοί ή σε συνεχή εγρήγορση, με συνέπεια την επιδείνωση του υποκείμενου άγχους τους. Οι τροφές που είναι πλούσιες σε σύνθετους υδατάνθρακες, όπως τα σιτηρά ολικής αλέσεως (που περιλαμβάνουν βρώμη, κινόα, καθώς και ψωμί και δημητριακά ολικής αλέσεως) πιστεύεται ότι αυξάνουν την ποσότητα σεροτονίνης στον εγκέφαλο, η οποία έχει ηρεμιστική επίδραση. Το αλκοόλ και η καφεΐνη πρέπει να περιορίζονται ή να αποφεύγονται, διότι μπορούν να προκαλέσουν νευρικότητα και να επηρεάσουν το ωράριο του ύπνου.

Η άσκηση μπορεί να είναι πολύ ευεργετική για ανθρώπους με άγχος. Παράγει χημικές ουσίες στον εγκέφαλο που ονομάζονται ενδορφίνες και δρουν ως φυσικά παυσίπονα, ενώ βελτιώνουν επίσης τον ύπνο, με αποτέλεσμα να μειώνουν τα αισθήματα στρες και άγχους. Οι επιστήμονες έχουν διαπιστώσει ότι η τακτική άσκηση μπορεί να μειώσει τα αισθήματα έντασης, να βελτιώσει και να σταθεροποιήσει τη διάθεση, να βελτιώσει τον ύπνο και την αυτοεκτίμηση. Η αερόβια άσκηση μπορεί να αρχίσει να έχει αγχολυτική επίδραση ύστερα από μόλις πέντε λεπτά. Αν και όλα τα είδη σωματικής άσκησης μπορούν να μειώσουν το άγχος, σύμφωνα με τους ερευνητές, το πιο ευεργετικό είδος είναι η αερόβια άσκηση που αυξάνει τον καρδιακό ρυθμό

Δεν υπάρχει τρόπος να προβλεφθεί με ακρίβεια το τι θα πυροδοτήσει σε κάποιον προβλήματα με το άγχος. Ωστόσο, μπορούν να ληφθούν μέτρα για τη μείωση του αντίκτυπου που έχουν τα σχετικά συμπτώματα:

• Να ζητάτε νωρίς βοήθεια
• Να ζείτε υγιεινά
• Να διατηρείτε όσο υψηλότερα μπορείτε τα επίπεδα δραστηριότητάς σας
• Να αποφεύγετε το αλκοόλ και τη χρήση ναρκωτικών

ΠΗΓΗ, ΠΗΓΗ