Ιστορική αναδρομή της αναπηρίας

Κάνοντας μια σύντομη αναδρομή στην ιστορία της ανθρωπότητας, θα δούμε ότι άτομα με αναπηρίες υπήρχαν από την πρώτη στιγμή που το ανθρώπινο είδος έκανε την εμφάνισή του στον πλανήτη. Ωστόσο, σε κάθε εποχή υπήρχε διαφορετική ερμηνεία και τρόπος αντιμετώπισης των ατόμων με αναπηρία, ανάλογα με τα συμφέροντα της κυρίαρχης ομάδας που επικρατούσε.

• Στις πρωτόγονες κοινωνίες, λόγω των δύσκολων συνθηκών διαβίωσης, ο μέσος χρόνος ζωής των ατόμων που γεννιόταν με αναπηρίες δεν ξεπερνούσε τη βρεφική ηλικία. Οι περισσότερες φυλές, μάλιστα, επέτρεπαν τη βρεφοκτονία. Χαρακτηριστικό παράδειγμα αυτής της εποχής είναι ο άνθρωπος του Κρο-Μανιόν που εφάρμοζαν μια ιδιαίτερη μέθοδο «θεραπείας». Πιο συγκεκριμένα, με αιχμηρά πέτρινα εργαλεία τρυπούσαν το κρανίο για να βγει από μέσα το «κακό πνεύμα». Τέτοια εργαλεία και πριονισμένα κρανία έχουν βρεθεί αρκετά μέσα από τις αρχαιολογικές έρευνες. 
• Στην αρχαία Αίγυπτο, αντίθετα, η βρεφοκτονία των αναπήρων μωρών απαγορευόταν. Οι τυφλοί πρόσφεραν τις υπηρεσίες τους στην πολιτεία αναλαμβάνοντας το μοιρολόι των νεκρών.
• Στην αρχαία Σπάρτη, τα παιδιά με νοητική υστέρηση και άλλες αναπηρίες τα πετούσαν στο Καιάδα, γιατί θεωρούνταν άχρηστα σύμφωνα με το ιδέα του τέλειου πολεμιστή. 
• Αντίθετα στην αρχαία Αθήνα, υπήρχε μια πρώιμη μορφή κοινωνικής περίθαλψης για αυτά τα άτομα (δινόταν επίδομα 3 μνες σε όσους ανάπηρους δεν μπορούσαν να εργαστούν). Ο Ιπποκράτης ήταν ο πρώτος που προσπάθησε με επιστημονικό τρόπο να αντιμετωπίσει τα ανάπηρα άτομα. Υποστήριξε πως δεν είναι οι δαίμονες ή οι θεοί που βλάπτουν τους ανθρώπους, αλλά κάποια ασθένεια. Ο ίδιος ασχολήθηκε με ψυχικά άρρωστα και καθυστερημένα άτομα, ενώ τα συμπεράσματά του υπήρξαν πολύ σημαντικά για τα δεδομένα της εποχής.
• Στην αρχαία Ρώμη, τα άτομα με νοητική υστέρηση χρησιμοποιούνταν ως γελωτοποιοί για να διασκεδάζουν τους αυτοκράτορες.
• Στο Βυζάντιο, επικρατούσε η χριστιανική άποψη. Τα ανάπηρα άτομα πλήρωναν τις αμαρτίες των προγόνων τους. Η πάθηση στέλνονταν από το θεό. Η ελεημοσύνη, η απομόνωση και ο εγκλεισμός σε μοναστήρια και ιδρύματα ήταν η μοναδική μέθοδος που εφαρμοζόταν.
• Στον Μεσαίωνα τα πράγματα χειροτέρεψαν. Η νοητική υστέρηση θεωρούνταν αποτέλεσμα της κατάληψης του ατόμου από κάποιο δαίμονα και το ίδιο το άτομο ήταν αμαρτωλό. Με διάταγμα του Πάπα Ινοκέντιου του 8ου το 1484 χιλιάδες άτομα με αναπηρίες οδηγήθηκαν στην Ιερά Εξέταση. Μη μπορώντας να υπερασπιστούν τον εαυτό τους, καταδικάστηκαν και μετά από φριχτά βασανιστήρια οδηγήθηκαν στη φωτιά.
• Με την Αναγέννηση, η κατάσταση κάπως βελτιώθηκε. Η κοινωνία άρχισε να αντιμετωπίζει πιο ανθρώπινα τα άτομα με αναπηρίες. Βέβαια, η εκμετάλλευση των αναπήρων συνεχιζόταν, όπως π.χ στο τσίρκο εμφάνιζαν υδροκέφαλους, νάνους κ.λ.π.
• Στα τέλη του 18ου αιώνα άρχισαν να λειτουργούν κανονικά οργανωμένα σχολεία για τυφλούς και κωφούς, αλλά ελάχιστα γίνονταν για τα παιδιά με σωματική και νοητική αναπηρία.
• Ο 19ος αιώνας θεωρείται η αρχή της ειδικής αγωγής. Σπουδαίοι γιατροί, παιδαγωγοί και φιλόσοφοι, όπως ο Itard, ο Pestalozzi και η Montessori, ασχολήθηκαν με την αναπηρία, μελέτησαν και δοκίμασαν λύσεις. Για πρώτη φορά ιδρύθηκαν ιδρύματα για παιδιά με νοητική υστέρηση. Η ειδική αγωγή αρχίζει να θεωρείται ευθύνη της πολιτείας.
• Ο 20ος χαρακτηρίστηκε από μια πιο συστηματική προσπάθεια μελέτης και επιστημονικής-ανθρωπιστικής αντιμετώπισης των ατόμων με αναπηρίες. Όμως, οι δύο παγκόσμιοι πόλεμοι δημιούργησαν νέα προβλήματα. Κατά τη διάρκεια του Β' παγκόσμιου πολέμου, οι ναζί οδήγησαν στα κρεματόρια εκατομμύρια ανθρώπους, που δεν πληρούσαν τις προδιαγραφές της αρίας φυλής.