Κανόνες συμπεριφοράς στην καθημερινή επικοινωνία με άτομα με αναπηρία

Ψάχνοντας, για άλλη μια φορά στο διαδίκτυο, εντόπισα την ιστοσελίδα της Γενικής Γραμματείας Ενημέρωσης και Επικοινωνίας και της Γενική Γραμματείας Μέσων Ενημέρωσης. Όπως αναφέρεται χαρακτηριστικά, η αποστολή τους "συνίσταται στην αντικειμενική πληροφόρηση του ελληνικού λαού, στην ενημέρωση των οργάνων του κράτους για τα σημαντικά διεθνή γεγονότα και για τις απόψεις των μέσων μαζικής ενημέρωσης στα θέματα που αφορούν την χώρα, στην προβολή, σε συνεργασία με το Υπουργείο Εξωτερικών και λοιπούς αρμόδιους φορείς των ελληνικών θέσεων στο εξωτερικό και στην ενημέρωση του απόδημου ελληνισμού καθώς και στη λήψη νομοθετικών κανονιστικών πρωτοβουλιών για τη ρύθμιση του ευρύτερου τομέα των μέσων μαζικής ενημέρωσης στο πλαίσιο των διεθνών και ευρωπαϊκών εξελίξεων".

Το 2009 και σε συνεργασία με την έδρα της UNESCO του Πανεπιστημίου Μακεδονίας δημιούργησε έναν σύντομο οδηγό με κανόνες συμπεριφοράς στην καθημερινή επικοινωνία με τα άτομα με αναπηρία. Είχε προηγηθεί ένας οδηγός το 2008 που αποτελούσε μετάφραση από τα αγγλικά της αντίστοιχης έκδοσης της Κροατικής Συνομοσπονδίας Ατόμων με Αναπηρία.

Το έντυπο ξεκινάει με μια σύντομη αναφορά στις βασικές υποχρεώσεις των κρατών απέναντι στα άτομα με αναπηρία, που είναι να αφυπνίζουν την κοινωνία και να εξασφαλίζουν προσβασιμότητα στα αμεα.

Οι κανόνες συμπεριφοράς διακρίνονται σε δύο μεγάλες κατηγορίες: στους γενικούς και στους ειδικούς, ανά είδος αναπηρίας. Ενδεικτικά αναφέρω μερικούς από τους συγκεκριμένους κανόνες:

• Άτομα με κινητική αναπηρία: 1) Δεν κοιτάμε τα άτομα με κινητική αναπηρία με απορία ή αδιακρισία. Τα άτομα αυτά δεν έχουν κάποια νοητική αναπηρία. Συνεπώς, οποιοδήποτε βλέμμα απορίας, δυσαρέσκειας και κυρίως λύπης μπορεί να επηρεάσει την ψυχολογία τους. 2) Αν μιλάτε για λίγο με χρήστη αναπηρικού αμαξιδίου, προσπαθήστε να χαμηλώσετε στο ύψος του, ώστε να αποκτήσετε οπτική επαφή. 3) Μην αγγίζετε τα τεχνητά βοηθήματα (πατερίτσες, μπαστούνι, αναπηρικό αμαξίδιο), παρά μόνο εάν σας ζητηθεί. 4) Όταν συστήνεστε σε άτομο με τεχνητό ή ακρωτηριασμένο χέρι, μην αποφεύγετε να του δώσετε το χέρι σας.
• Τυφλοί και άτομα με προβληματα όρασης: 1) Όταν συναντήσετε τυφλό ή άτομο με πρόβλημα όρασης κάντε αισθητή την παρουσία σας. Χαιρετήστε το ακουμπώντας το βραχίονά του. 2) Όταν συνοδεύετε τυφλό ή άτομο με πρόβλημα όρασης, αφήστε το να σας πιάσει από το βραχίονα. Πάντα να προπορεύεστε ένα βήμα, έτσι ώστε να σας ακολουθεί εύκολα. Μην ξεχνάτε ότι το σώμα σας είναι ασπίδα για αυτό. Οι οδηγίες που δίνετε να είναι σαφείς. Χρησιμοποιείστε λεκτικούς προσδιορισμούς, όπως εμπρός-πίσω-δεξιά-αριστερά. Όταν απομακρύνεστε από κοντά του να το ενημερώνετε. 3) Όταν του μιλάτε μην αλλάζετε τον τόνο της φωνής σας. Χρησιμοποιείστε το φυσικό σας τόνο, όπως μιλάτε με οποιοδήποτε άλλο άτομο.
• Κωφά ή βαρήκοα άτομα: 1) Οι ακούοντες δεν θα πρέπει να αλλάζουν την συμπεριφορά τους, όταν βρίσκονται σε περιβάλλον με κωφά ή βαρήκοα άτομα. Αυτό που πρέπει να κάνουν είναι να συμπεριφέρονται φυσιολογικά, να μην είναι νευρικοί να μην είναι συγκαταβατικοί. 2) Επικεντρώστε την προσοχή σας όταν συνομιλείτε με κωφά ή βαρήκοα άτομα. Αν δεν καταλαβαίνετε τι λένε τα άτομα αυτά, ζητήστε τους να το επαναλάβουν. Μην προσποιείστε ότι καταλάβατε. 3) Μιλάτε αργά και καθαρά σε κωφά ή βαρήκοα άτομα. Μη φωνάζετε και μη μιλάτε μέσα στο αυτί τους. Οι εκφράσεις του προσώπου σας και οι κινήσεις των χειλιών σας βοηθούν τα άτομα να σας καταλάβουν. Αν εξακολουθείτε να μην είστε σίγουροι ότι σας έχουν καταλάβει, σημειώστε ό,τι θέλετε να πείτε.
• Άτομα με αυτισμό: 1) Όταν απευθύνεστε σε άτομα με αυτισμό, χρησιμοποιείτε μικρές προτάσεις που να αποτελούνται από τρεις με τέσσερις λέξεις. 2) Τα άτομα με αυτισμό δε πρέπει να παραμένουν σε συνωστισμένους χώρους. 3) Αποφεύγετε τους δυνατούς θορύβους στο χώρο που βρίσκονται άτομα με αυτισμό, τις έντονες μυρωδιές, γενικά τα έντονα ερεθίσματα.
• Άτομα με σύνδρομο Down: 1) Όταν θέλουμε να μάθουμε κάτι σε ένα άτομο με σύνδρομο Down, το δείχνουμε με πράξεις και όχι με λόγια. Κάθε σωστή συμπεριφορά πρέπει να επαινείται άμεσα και να ανταμείβεται. 2) Όταν απευθυνόμαστε σε άτομα με σύνδρομο Down μιλάμε καθαρά χρησιμοποιώντας απλές εκφράσεις. 3) Ενθαρρύνουμε τα άτομα με σύνδρομο Down να συμμετέχουν σε ομαδικά παιχνίδια και αθλήματα, τα οποία βοηθούν στην καλυτέρευση της φυσικής τους κατάστασης.

Όλοι μπορούμε να συμβάλουμε στην προώθηση της ισότητας και της ανθρώπινης αξίας για τα άτομα με αναπηρία.

Ας κάνουμε πράξη αυτούς τους απλούς κανόνες συμπεριφοράς στην καθημερινή μας επικοινωνία!