Μαθησιακές δυσκολίες και συνομίληκοι

Σήμερα μαζί μας έχουμε τον κ. Μουρατίδη Δημήτρη που εργάζεται ως φιλόλογος σε τμήμα ένταξης σε σχολείο της Θεσσαλονίκης, για να μας μιλήσει για τις σχέσεις των μαθητών με μαθησιακές δυσκολίες με τους συνομιλήκους τους. Ο κ. Μουρατίδης είναι πτυχιούχος Ελληνικής Φιλολογίας με μεταπτυχιακές σπουδές στην Ειδική Αγωγή και δημιουργός του μπλόγκ "Άνθρωποι με Ενδιαφέρουσες Αναζητήσεις" στο οποίο αρθρογραφεί σε θέματα Αναπηρίας, Εκπαίδευσης και όχι μόνο.

·         Κύριε Μουρατίδη καλημέρα. Αρχικά, εξηγήστε μας με απλά λόγια τι είναι οι μαθησιακές δυσκολίες;

®     Οι μαθησιακές δυσκολίες είναι ένας γενικός όρος που αναφέρεται σε μια ανομοιογενή ομάδα διαταραχών οι οποίες εκδηλώνονται με σημαντικές δυσκολίες στην πρόσκτηση και χρήση ικανοτήτων ακρόασης, ομιλίας, ανάγνωσης, γραφής, συλλογισμού ή μαθηματικών ικανοτήτων. Οι διαταραχές αυτές είναι εγγενείς στο άτομο και αποδίδονται σε δυσλειτουργία του κεντρικού νευρικού συστήματος και μπορεί να υπάρχουν σε όλη τη διάρκεια της ζωής.

·         Ποιες είναι οι ενδείξεις για να υποψιαστούν οι γονείς ότι κάτι συμβαίνει και να απευθυνθούν σε κάποιον ειδικό; Συνήθως σε ποια ηλικία γίνεται η πρώτη διάγνωση;

®     Τα είδη των μαθησιακών δυυσκολιών μπορεί να είναι:
•Ειδική μαθησιακή δυσκολία στην Ανάγνωση
•Ειδική μαθησιακή δυσκολία στη Γραπτή Έκφραση
• Ειδική μαθησιακή δυσκολία στα Μαθηματικά

Οι ενδείξεις ανα κατηγορία μπορεί να είναι:

Ειδική μαθησιακή δυσκολία στην Ανάγνωση
• Έλλειψη ευχέρειας στην ανάγνωση, όχι αρκετά γρήγορος ρυθμός
• Το παιδί δείχνει με το δάχτυλο το σημείο που διαβάζει
• Το παιδί κινεί το κεφάλι καθώς διαβάζει, για να μη χάσει το σημείο στο οποίο βρίσκεται
• Αντικατάσταση, επανάληψη, αντιστροφή γραμμάτων και συλλαβών που συνθέτουν μια λέξη (ξήνω/ψήνω, τρέεχω/τρέχω, πάτνα/πάντα)
• Καθρεπτική ανάγνωση
• Δυσκολία στην ανάγνωση και την προφορά ασυνήθιστων ή/και πολυσύλλαβων λέξεων
• Παράλειψη φθόγγων σε απλές λέξεις (πόρτα/πότα)
• Παράλειψη συλλαβών (καράβι/κάβι)
• Λανθασμένη προφορά λέξεων (αστέρι/ασκέρι)
• Προβλήματα κατανόησης κειμένου
• Παραλείπει, επαναλαμβάνει ή προσθέτει λέξεις στο κείμενο όταν διαβάζει
• Δεν αναγνωρίζει γνωστές λέξεις
• Πηδάει σειρές, διαβάζει την ίδια σειρά δύο φορές
 

Ειδική μαθησιακή δυσκολία στη Γραπτή Έκφραση
• Αντικατάσταση, επανάληψη, αντιστροφή γραμμάτων και συλλαβών που συνθέτουν μια λέξη (ξήνω/ψήνω, τρέεχω/τρέχω, πάτνα/πάντα)
• Καθρεπτική γραφή γραμμάτων ή λέξεων (ε/3)
• Κακή ακουστική διάκριση φωνηέντων
• Αντικατάσταση φθόγγων (ε/α, χ/θ, μ/ν)
• Παράλειψη φθόγγων σε απλές λέξεις (πόρτα/πότα)
• Παράλειψη συλλαβών (καράβι/κάβι)
• Παράληψη καταλήξεων (-ς)
• Δυσκολία στην αντιστοιχία συμβόλων-ήχων (γραφημάτων-φωνημάτων)
• Η αυθόρμητη γραφή είναι δυσανάγνωστη
• Προσπάθεια αποφυγής του γραψίματος
• Ακαταστασία στο φύλλο και γενικότερα στο τετράδιο
• Χρήση κεφαλαίων γραμμάτων ανάμεσα στα μικρά (πΑράΘυρο)
• Ανορθογραφία
• Ασχημος γραφικός χαρακτήρας
 

Ειδική μαθησιακή δυσκολία στα Μαθηματικά
Παρουσιάζουν σημαντικές δυσκολίες:
• Σε δραστηριότητες, που αφορούν την αντίληψη ποσότητας, ομαδοποιήσεις, σειροθετήσεις, ταξινομήσεις, διάκριση των αριθμών, γνώση της σειράς των αριθμών, αρίθμηση-μέτρηση αντικειμένων.
• Αριθμητικά δεδομένα, χρήσιμα σε πολλές αριθμητικές διαδικασίες, αγνοούνται ή υπάρχει ελλιπής και λανθασμένη χρήση τους. Έτσι είναι δύσκολη η χρήση της αυτοματοποιημένης για άλλους διαδικασίας του ανεβαίνω δύο-δύο, πέντε-πέντε, δέκα-δέκα κλπ., καθώς και η κατανόηση της ποσότητας μηδέν.
• Στις πράξεις πρόσθεσης στο επίπεδο υπέρβασης της δεκάδας.
• Σε κάθετες πράξεις γίνεται λανθασμένη τοποθέτηση των αριθμών και οι αριθμοί προστίθενται ή αφαιρούνται όπως «βολεύει» καλύτερα.
• Στις πράξεις πολλαπλασιασμού και διαίρεσης, ανυπέρβλητες δυσκολίες προκαλούν τόσο η ελλιπής γνώση της προπαίδειας, όσο και τα ελλείμματα στις πράξεις της πρόσθεσης και αφαίρεσης.
• Δυσκολία στην κατανόηση συνολικά του προβλήματος. Δεν εντοπίζονται και δεν αξιολογούνται επαρκώς οι χρήσιμες για τη λύση πληροφορίες, ούτε επιλέγεται μια συγκεκριμένη ακολουθία ενεργειών, αλλά κάποια από τα νούμερα χρησιμοποιούνται τυχαία, για την εκτέλεση πράξεων, χωρίς να μπορεί να αιτιολογηθεί η σκοπιμότητά τους.
• Προβλήματα μνήμης όταν δε μπορούν να ανακαλέσουν γρήγορα και αυτόματα αριθμητικές πράξεις.
 

Η πρώτη διάγνωση καλό θα ήταν να πραγματοποιηθεί μόλις αντιληφθούν οι γονείς τις ενδείξεις που αναφέρθηκαν. 

·         Ποια είναι τα αίτια των μαθησιακών δυσκολιών;

®     Σε ένα γενικό πλαίσιο, η αιτιολογία των μαθησιακών δυσκολιών είναι οργανικής φύσεως. Οι μαθησιακές δυσκολίες είναι αποτέλεσμα κάποιας νευρολογικής διαταραχής, η οποία σχετίζεται με κληρονομικούς παράγοντες και αφορά ελλείμματα τα οποία πλήττουν τον τρόπο λειτουργίας ορισμένων περιοχών του εγκεφάλου με συνέπεια την εμφάνιση δυσκολιών στο παιδί στη διάκριση των ήχων και των γραπτών συμβόλων. H επικράτηση βιολογικών συντελεστών είναι καθοριστική για την εμφάνιση της διαταραχής. H δυσλεξία είναι αποτέλεσμα συνέργιας βιολογικών (γενετικών) παραγόντων που αφορούν τις φωνολογικές ικανότητες και περιβαλλοντικών παραγόντων κινδύνου.

·         Πως δουλεύετε με μαθητές με μαθησιακές δυσκολίες μέσα στην τάξη;

®     Ανάλογα με το είδος της μαθησιακή δυσκολία του κάθε μαθητή. Όμως γενικότερα θα μπορούσα να πω γενικότερους τρόπους υποστήριξης από τον εκπαιδευτικό:

• Βάζουμε τους μαθητές με μαθησιακές δυσκολίες σε θέσεις όπου θα είναι εφικτή η εποπτεία και παροχή βοήθειας από τον εκπαιδευτικό της τάξης. Είναι καλό να κάθονται σε μπροστινό θρανίο και κοντά σε ήσυχους και καλούς μαθητές, ώστε να μην αποσπάται η προσοχή τους και να τους βοηθούν και αυτοί όταν χρειάζεται.
• Επιβραβεύουμε συχνά για τη δουλειά τους και ενθαρρύνετε να προσπαθούν ακόμα και αν δυσκολεύονται.
• Αξιολογούμε την εργασία τους με βάση την προσπάθειά και όχι την ορθογραφία, την έκταση και το αποτέλεσμα.
• Αναθέτουμε υπευθυνότητες (π.χ. μοίρασμα τετραδίων).
• Εφιστούμε την προσοχή τους πριν αρχίσουν οι δραστηριότητες στην τάξη και πριν ξεκινήσει η λύση ασκήσεων.
•  Συνεργατική μάθηση των παιδιών με μαθησιακές δυσκολίες με μαθητές χωρίς μαθησιακά προβλήματα.
• Βοήθεια της μουσικής σε αντιστοιχία με το διδασκόμενο μάθημα.
• Δίνουμε διαφοροποιημένη κατ’ οίκον εργασία (μειωμένη) και να την τροποποιούμε ανάλογα με την πρόοδό τους.

 

·         Οι μαθητές με μαθησιακές δυσκολίες βιώνουν ρατσισμό από τους συμμαθητές τους; Γενικά ποιο είναι το κλίμα στην τάξη και στο σχολείο, όπου φοιτούν οι συγκεκριμένοι μαθητές;

®     Πολλές φορές υπάρχει η αίσθηση του οίκτου και της λύπησης από συμμαθητές, καθηγητές και γενικότερα από «πρωτοποριακούς ανθρώπους» που ενώ θέλουν να δείχνουν άνετοι μπροστά στις μαθησιακές δυσκολίες, τα συναισθήματα που παρέθεσα παραπάνω μαζί με πολλά πολλά άλλα ξεπηδούν από τα μάτια τους και παρουσιάζουν κρυφά τις πραγματικές τους αντιδράσεις.

 ·         Είναι εύκολο για ένα παιδί ή έφηβο με μαθησιακές δυσκολίες να κάνεις φίλους; Και με τις ερωτικές σχέσεις τι γίνεται;

®     Συνήθως είναι πιο δύσκολο καθώς είναι απομονωμένοι και αποξενωμένοι, αλλα υπάρχουν και μαθητές που καταφέρνουν να δημιουργήσουν φιλικές σχέσεις με όπλο τον χαρακτήρα τους και την κοινωνικότητά τους. Όσο για τις ερωτικές σχέσεις έχω παρατηρήσει ότι περιορίζονται στο επίπεδο του φλέρτ στις περισσότερες περιπτώσεις.

·         Ακούγεται συχνά πως διάσημοι άνθρωποι στην ιστορία της ανθρωπότητας, όπως ο Αινστάιν ή ο Μότσαρτ, ήταν δυσλεκτικοί. Πως μπορούν τέτοιες πληροφορίες να επηρεάσουν την ψυχολογία του μαθητή με μαθησιακές δυσκολίες και την σχέση του με τους συνομήλικους του;

®     Τα παραδείγματα διάσημων με μαθησιακές δυσκολίες όταν χρησιμοποιούνται είναι μέσο ενθάρρυνσης και απόδειξης ότι μια δυσκολία δεν περιορίζει την μάθηση και τον στόχο που θέτουμε και μπορεί να ξεπεραστεί ή να ελαχιστοποιηθεί.

 ·         Υπάρχει κάτι άλλο που θα θέλατε να αναφέρετε;

®     Οι μαθησιακές δυσκολίες μέσα από αυτά που είπαμε φαίνεται πως είναι δύναμη και όχι αδυναμία!

Κύριε Μουρατίδη σας ευχαριστώ πολύ για τον χρόνο σας και για τις πολύτιμες πληροφορίες σας. Ελπίζω στο μέλλον να μας ξαναβοηθήσετε.