Η εμπειρία μιας παιδαγωγού

Η Μαρία είναι μια πτυχιούχος βρεφονηπιοκόμος και εργαζόμενη σε παιδικούς σταθμούς. Είμαστε χρόνια φίλες και ήξερα πως η εμπειρία της, μέσα από την δουλειά της με παιδιά με ειδικές ανάγκες, είναι πολύτιμη. Έτσι, της "έδωσα το βήμα" μέσα από το blog μου, για να μοιραστεί με όλους μας τα όσα έχει ζήσει, ως παιδαγωγός.

"Στους παιδικούς σταθμούς, στις μέρες μας, μπορεί να συναντήσει κανείς παιδιά που έχουν διάφορες δυσκολίες, παιδιά με διάφορα σύνδρομα, άλλα με αισθητηριακές βλάβες, παιδιά με προβλήματα συμπεριφοράς, τα οποία «εισβάλλουν» στις τάξεις, γιατί περί εισβολέων πρόκειται όταν δεν δημιουργείται κάποιο τμήμα (πιλοτικό πρόγραμμα τουλάχιστον) ένταξης με όσα αυτό συνεπάγεται. Πρόκειται περισσότερο για συμφωνίες μεταξύ γονέων και ιδιοκτητών των παιδικών σταθμών, χωρίς να υπάρχει ενημέρωση στο προσωπικό, απλά το ανακοινώνουν και χωρίς να γίνει συζήτηση, τις περισσότερες φορές τουλάχιστον, με τους γονείς των υπόλοιπων παιδιών και όταν και αν ζητήσεις βοήθεια σε κοιτάνε στραβά γιατί σε θεωρούν ρατσίστρια. Έτσι, οι περισσότεροι εργαζόμενοι μεταξύ τους κι εγώ κάποιες φορές έχω δυσανασχετήσει, χωρίς να είναι κακό, όπως συζήτησα πρόσφατα με μια ψυχολόγο, όχι τόσο γιατί σίγουρα μια τέτοια κατάσταση μας ξεβολεύει από την καθημερινή σχολική ρουτίνα, αλλά κυρίως με την σημερινή κατάσταση του ελληνικού εκπαιδευτικού συστήματος. Ο κίνδυνος μέσα στην τάξη και η ευθύνη είναι σημαντικές παράμετροι. Οι γονείς από την άλλη είτε βλέπουν με λύπη αυτά τα παιδιά, είτε με φόβο, αγνοώντας τα θετικά που μπορούν να πάρουν από τα παιδιά τους (φυσιολογικής ανάπτυξης), σκεπτόμενοι μόνο την δική τους θέση κι αυτό γιατί δεν μαθαίνουν για όλα αυτά τα θετικά.

Σε κάθε περίπτωση παρά τον φόβο της ευθύνης που ένιωσα, προσπάθησα να δημιουργήσω κάποια παιχνίδια κι εργασίες για τα παιδιά αυτά. Υπήρχε παράδειγμα παιδιού με σύνδρομο DOWN, όπου όλοι οι «παιδαγωγοί» το αγνοούσαν, αλλά με καθοδήγηση συμμετείχε κανονικά στις μουσικοκινητικές δραστηριότητες, του άρεσε πολύ η μουσική και η ζωγραφική. Σε μια άλλη περίπτωση παιδιού με αυτισμό (5 ετών) που όπως συνηθίζεται ήταν αρκετά απόμακρο, αλλά με την πάροδο του χρόνου ανταποκρίνονταν καλά στις διάφορες δραστηριότητες. Ήταν παιδί που του άρεζε η ρουτίνα έτσι όταν ανέλαβα την συνοδεία των παιδιών με το σχολικό, συνέχεια έκλαιγε τον πρώτο μήνα και ζητούσε την μαμά μέχρι να έμπαινε στην τάξη. Όταν κάναμε το βιβλίο εργασιών με την καθοδήγηση μου (και μιας άλλη συναδέλφου εναλλάξ), τα πήγαινε πολύ καλά ανταποκρίνονταν σε όλα, ενώ όταν έμενε μόνο έβαφε στο ίδιο σημείο μέχρι που σκίζονταν η σελίδα στο σημείο εκείνο. Βέβαια μέχρι το τέλος της σχολικής χρονιάς είχε απίστευτη πρόοδο και δεν έφευγε από την αγκαλιά μας.

Άλλη περίπτωση ήταν ενός κοριτσιού (3 ετών) με παραμορφωμένα άκρα που είχε βρει ένα τρόπο να κρατάει μαρκαδόρο, προσπαθούσε πολύ, όμως η παιδαγωγός μέσα στην τάξη το σχολίαζε πολύ με το υπόλοιπο προσωπικό, μπροστά του κιόλας, καθώς είχε καταγωγή από άλλη χώρα (ακόμη μεγαλύτερο κίνητρο για αυτήν). Πλησίασα το παιδί, όμως δε με άφησαν να δουλέψω μαζί του γιατί θεωρούνταν μάταιο. Ένα άλλο παιδί, αυτή τη φορά με προβλήματα συμπεριφοράς (3,5 ετών), ήταν υιοθετημένο. Οι γονείς το είχαν πολύ κακομαθημένο, αγνοώντας σημαντικούς κανόνες συμπεριφοράς, Αυτό ήταν επιθετικό και στην τάξη τον είχαν όλη μέρα δεμένο σε ένα καρότσι. Εδώ πρόκειται για περίπτωσης βλαμμένης ιδιοκτήτριας παιδικού σταθμού και ελαττωματικής οικογένειας. Μια δυο φορές κατάφερα να το σηκώσω να συμμετάσχει σε κάποια μουσικοκινητική δραστηριότητα και η χαρά του ήταν απίστευτη. Δεν μου επετράπη να κάνω τίποτα περισσότερο, δεν μπορούσα θα έχανα την πρακτική μου, αλλά στο τέλος την κατήγγειλα στο ΤΕΙ. 

Τέλος, θα ήθελα να αναφέρω τα αποτελέσματα μιας ερευνητικής εργασίας που έκανα σχετικά με τις απόψεις των παιδαγωγών για την ένταξη των παιδιών με ειδικές ανάγκες. Πιο συγκεκριμένα, παρατηρήσαμε ότι, ενώ η πλειοψηφία των ερωτηθέντων (86,5%, 257 άτομα) δηλώνει ότι δεν είναι κατάλληλα προετοιμασμένοι από τις σπουδές τους για να δεχτούν παιδιά με ειδικές ανάγκες στην τάξη τους, μόνο το 26,4% (78 άτομα) δηλώνει ότι θα αισθανόταν ανήμπορο αν είχε παιδιά με ειδικές ανάγκες στην τάξη του και μάλιστα οι παιδαγωγοί που συμφωνούν με αυτή τη δήλωση είναι στατιστικά περισσότεροι (29,5%, 56 άτομα) από τους/τις φοιτητές/τριες (20,8%, 22 άτομα). Οκτώ στους 10 ερωτηθέντες συμφωνούν με την δήλωση ότι όλα τα παιδιά δεν θα μπορούσαν να φοιτήσουν στην κανονική τάξη και ένας εξίσου μεγάλος αριθμός, 7 στους 10 συμμετέχοντες, υποστηρίζει ότι ένα παιδί με ειδικές ανάγκες θα είχε καλύτερη αποκατάσταση κι αντιμετώπιση σε κάποιο ειδικό σχολείο. Παρατηρείται πάντως κάποια αντίφαση στις απόψεις τους καθώς ένα εξίσου υψηλό ποσοστό, το 68,1% (201 άτομα) πιστεύει ότι η επαφή με παιδιά με ειδικές ανάγκες θα έκανε πολύ καλό στα υπόλοιπα παιδιά της τάξης. Μάλιστα ενώ πάνω από τους μισούς συμμετέχοντες (58,2%) συμφωνούν ότι αν είχαν ένα παιδί με ειδικές ανάγκες θα προτιμούσαν να φοιτά σε ειδικό σχολείο, το 70% θεωρούν ότι οι γονείς με παιδί με ειδικές ανάγκες προτιμούν το παιδί τους να φοιτά σε κανονική τάξη. Ακόμη, με την δήλωση ότι ένα παιδί με ειδικές ανάγκες στην κανονική τάξη θα ήταν επικίνδυνο για τα υπόλοιπα παιδιά συμφωνούν πολλοί λίγοι συμμετέχοντες και μάλιστα οι παιδαγωγοί είναι για μια ακόμη φορά σημαντικά περισσότεροι (27,9%, 53 άτομα) από τους σπουδαστές (11,3%, 12 άτομα). Τέλος, μόνο 2 στους 10 υποστηρίζουν ότι ένα παιδί με ειδικές ανάγκες δεν θα μπορέσει να γίνει αποδεκτό στην κανονική τάξη.

Μαρία Πεχλιβάνη, βρεφονηπιοκόμος"

Θα ήθελα πρώτα να ευχαριστώ θερμά την Μαρία που μοιράστηκε μαζί μας την εμπειρία της, ζώντας "από μέσα" την εκπαίδευση των ατόμων με αναπηρία. Έπειτα, θα ήθελα να σχολιάσω κάποια πράγματα από τα γραφόμενά της. Πρώτα από όλα, την λέξη "εισβολή" με την οποία χαρακτηρίζει την είσοδο των ατόμων αυτών στους "κανονικούς" παιδικούς σταθμούς που, ενώ με μια επιφανειακή ματιά μοιάζει ρατσιστική, εντούτοις πιστεύω ότι δείχνει σε βάθος τον τρόπο με τον οποίο τα αντιμετωπίζουν οι παιδαγωγοί. Όταν δεν υπάρχει κάποια ενημέρωση (όπως και η ίδια η Μαρία μας είπε) προς το προσωπικό για τις ιδιαιτερότητες και τις ανάγκες του παιδιού, αλλά αντίθετα οι δυσκολίες κρατούνται σαν επτασφράγιστο μυστικό, τότε και το προσωπικό δυσκολεύεται και δυσανασχετεί αλλά και το ίδιο το παιδί νιώθει μειονεκτικά. Δυστυχώς, οι περισσότεροι πράγματι θα θυμώσουν απέναντι σε αυτούς τους παιδαγωγούς και θα τους χαρακτηρίσουν το λιγότερο ρατσιστές. Όταν, όμως, η εκπαίδευση και η ενημέρωση στην Ελλάδα είναι λέξεις πρωτάκουστες, τότε ειλικρινά δεν πιστεύω ότι πρωτίστως το πρόβλημα βρίσκεται στους παιδαγωγούς... Η Μαρία μίλησε επίσης για τον τρόπο που οι ίδιοι γονείς αντιμετωπίζουν τα παιδιά τους και εδώ θέλω να προσθέσω κάτι που ίσως είναι χιλιοειπωμένο, είναι όμως το κλειδί της θεραπείας: η ΑΠΟΔΟΧΗ. Αποδεχόμενοι το παιδί μας με τις όποιες δυσκολίες του, έχουμε κάνει ήδη την μισή διαδρομή στο δρόμο προς την βελτίωση της καθημερινότητάς του. Επίσης, η Μαρία, όπως και λίγοι συνάδελφοί της, ακόμη και αν δεν έχουν αυτή την πολύτιμη γνώση, ακόμη και αν η κοινωνία αδιαφόρησε όσον αφορά την επιμόρφωσή τους, δεν επαναπάφτηκε, αλλά αντιθέτως προσπάθησε να βοηθήσει τα παιδιά που είχε με όσες γνώσεις και αν είχε και τα κατάφερε. Το να λέμε συνέχεια ότι φταίει το κράτος, η κοινωνία κ.τ.λ. και να μην κάνουμε εμείς από μόνοι μας κάτι, δεν είναι σωστή τακτική. Τέλος, να σχολιάσω πως τα φαινόμενα βίας και κακομεταχείρισης που βλέπουμε στην τηλεόραση για τα σχολεία των παιδιών με ειδικές ανάγκες, τελικά δεν είναι και τόσο εξωπραγματικά...