Θεραπευτική ιππασία ή Ιπποθεραπεία

Η θεραπευτική ιππασία είναι μία μορφή θεραπείας για άτομα με αναπηρία που χρησιμοποιεί ως θεραπευτικό μέσο το άλογο. Αν και σαν ιδέα υπάρχει ήδη από την αρχαία Ελλάδα (πρώτος ο Ασκληπιός αναφέρεται ότι χρησιμοποίησε τα άλογα για να θεραπεύσει τους ανθρώπους) στην σύγχρονη Ελλάδα μόνο κατά τα τελευταία χρόνια έχει αρχίσει να γίνεται γνωστή. Αυτή την φορά ζήτησα τη βοήθεια της κυρίας Στεργίου Αλεξίας, η οποία εργάζεται στο Κέντρο Θεραπευτικής Ιππασίας στα Ιωάννινα, για να μας διαφωτίσει γύρω από το θέμα της θεραπευτικής ιππασίας.

1. Κυρία Στεργίου καλημέρα. Πείτε μας με απλά λόγια, καταρχήν, τι είναι η θεραπευτική ιππασία;

• Η Θεραπευτική Ιππασία αποτελεί μία θεραπευτική προσέγγιση για άτομα με ειδικές ανάγκες. Είναι μια μορφή θεραπείας κατά την οποία χρησιμοποιείται το άλογο για να επιτευχθούν θεραπευτικοί στόχοι. Ο βασικός σκοπός δεν είναι η εκμάθηση ιππασίας, αλλά η αντιμετώπιση μιας νέας ατομικής πρόκλησης μέσω του αλόγου σε άτομα με κινητικές και ψυχικές διαταραχές. Η θεραπευτική αυτή προσέγγιση παρέχει κινητικά, ψυχολογικά και εκπαιδευτικά οφέλη. Τα κινητικά οφέλη αναφέρονται στη βελτίωση της στάσης, της ισορροπίας και της ικανότητας βάδισης του ατόμου. Με τη θεραπευτική ιππασία διαπιστώνουμε βελτίωση στους τομείς της αυτοπεποίθησης, της αντιμετώπισης διαφόρων φοβιών, στη μείωση της επιθετικής συμπεριφοράς, στη συγκέντρωση προσοχής, στη συνεργασία και στην υπευθυνότητα. Η θεραπευτική ιππασία στοχεύει στη συναισθηματική εξέλιξη και τη βελτίωση της συμπεριφοράς του ατόμου. Μέσα από τον παιγνιώδη τρόπο το άτομο αρχικά βελτιώνει τις βασικές ψυχοκινητικές του δεξιότητες και αργότερα γνωστικές τεχνικές όπως είναι οι σωματικές και χειρωνακτικές δεξιότητες, η προσοχή, η αντίληψη, η διατήρηση, η διαφοροποίηση, η σύγκριση, η διάταξη και διάκριση μορφών, χρωμάτων, χώρων, ποσοτήτων και άλλων υλικών. Επίσης μέσα από τη Θεραπευτική Ιππασία δίνονται ευκαιρίες κοινωνικής ένταξης. Το πρόγραμμα είναι εξατομικευμένο, ανάλογο του αναπτυξιακού επιπέδου του κάθε ατόμου και ενσωματώνει συμπεριφορικές και γνωστικές τεχνικές για την προώθηση της επικοινωνίας και της κοινωνικότητας.

1.   Σε ποιες περιπτώσεις αναπηρίας συνίσταται;

• Απευθύνεται σε άτομα άνω των 3 ετών, με διαταραχές στο φάσμα του αυτισμού, ειδικές μαθησιακές δυσκολίες (Δυσλεξία), ΔΕΠΥ, σύνδρομο Down, νοητική υστέρηση, κώφωση, τύφλωση, διαταραχές του λόγου, προβλήματα συμπεριφοράς, ψυχικές διαταραχές καθώς και άτομα με εγκεφαλική παράλυση, πολλαπλή σκλήρυνση, μυϊκή δυστροφία, βλάβες του νωτιαίου μυελού, ορθοπαιδικές παθήσεις, κακώσεις της κεφαλής, παθήσεις του κεντρικού νευρικού συστήματος κλπ.

1.   Ποιοι επαγγελματίες εργάζονται σε ένα τυπικό κέντρο θεραπευτικής ιππασίας;

• Σε ένα Κέντρο Θεραπευτικής Ιππασίας κάθε ειδικότητα σχετιζόμενη με την ειδική αγωγή είναι χρήσιμη. Έτσι, οι συνεδρίες της Θεραπευτικής Ιππασίας πραγματοποιούνται με τη συμμετοχή και τη συνεργασία καθηγητών ειδικής φυσικής αγωγής, θεραπευτών διαφόρων ειδικοτήτων, ειδικών παιδαγωγών και ψυχολόγων. Για τη διεξαγωγή της θεραπευτικής συνεδρίας χρειάζεται η συμμετοχή ομάδας η οποία αποτελείται από τον Εκπαιδευτή Θεραπευτικής Ιππασίας, τον οδηγό του αλόγου και δύο πλαϊνούς βοηθούς. Ο εκπαιδευτής θα πρέπει να ανήκει σε μία από τις ειδικότητες που ανέφερα παραπάνω, με πολύ καλή γνώση Ιππασίας και με ειδική εκπαίδευση στη Θεραπευτική Ιππασία. Είναι υπεύθυνος για τη σωστή διεξαγωγή της θεραπευτικής συνεδρίας και για την αποκατάσταση του ατόμου που συμμετέχει σε αυτή. Οι πλαϊνοί βοηθοί είναι χρήσιμο να έχουν γνώσεις στην ειδική αγωγή και την Ιππασία και είναι υπεύθυνοι για την ασφάλεια του ατόμου που βρίσκεται επάνω στο άλογο, ενώ ο οδηγός του αλόγου πρέπει να χειρίζεται και να οδηγεί με ασφάλεια το άλογο το οποίο χρησιμοποιείται για τη θεραπευτική συνεδρία.

1.   Τι στοιχεία θα πρέπει να ενδιαφέρουν ένα γονιό σε ένα τυπικό κέντρο θεραπευτικής ιππασίας;

• Η Θεραπευτική Ιππασία δεν είναι μία βόλτα με το άλογο ή ένα μάθημα ιππασίας, αλλά μία θεραπευτική παρέμβαση. Για αυτό το λόγο, το πιο βασικό στοιχείο που ο κάθε γονιός θα πρέπει να ελέγξει είναι ο άνθρωπος που θα αναλάβει το παιδί του να είναι καλά καταρτισμένος σε θέματα ειδικής αγωγής. Να σιγουρευτεί δηλαδή αν όντως πληροί τις προϋποθέσεις να κάνει Θεραπευτική Ιππασία. Επίσης, πολύ σημαντικό είναι οι συνεδρίες να πραγματοποιούνται σε ασφαλές περιβάλλον.

1. Τι ασκήσεις περιλαμβάνει η θεραπευτική ιππασία;

• Περιλαμβάνει διάφορες ασκήσεις από το άθλημα της ιππασίας, αλλά και άλλες θεραπευτικές ασκήσεις προσαρμοσμένες στο κάθε παιδί ή ενήλικα. Το άτομο που βρίσκεται πάνω στο άλογο, εκτελεί ειδικές ασκήσεις από διάφορες θέσεις, όπως ιππαστί, πλάγιο κάθισμα, τετραποδική, γονυπετής, όρθια, ύπτια και πρηνής, ανάλογα με τις εκπαιδευτικές/ θεραπευτικές του ανάγκες, τις δυνατότητές του και τους στόχους που έχουν τεθεί.

1. Γιατί θεραπεία με άλογο και όχι με κάποιο άλλο ζώο;

• Στις κινητικές διαταραχές το άλογο παρέχει θεραπευτικά οφέλη λόγω της κίνησης που μεταφέρει στον αναβάτη. Η τρισδιάστατη κίνηση που μεταφέρεται νευρομυϊκά από το άλογο στον αναβάτη προκαλεί πρόσθια και οπίσθια, δεξιά-αριστερά, πάνω και κάτω κίνηση της λεκάνης, κάτι το οποίο αποτελεί συγκεκριμένο πρότυπο βάδισης για ασθενείς που το έχουν ανάγκη. Από έρευνες που έχουνε γίνει, βρέθηκε ότι η κίνηση του αλόγου είναι η πιο κοντινή στη φυσιολογική ανθρώπινη βάδιση. Σε ότι αφορά τις ψυχικές διαταραχές, η θεραπεία μπορεί να γίνει και με τη συμμετοχή άλλων ζώων (pet therapy). Στην Αγγλία για παράδειγμα χρησιμοποιούνται σκυλιά, γάτες, γαϊδουράκια κ.λ.π. Το άλογο διαφέρει από τα υπόλοιπα ζώα καθώς είναι κοινωνικό και έχει την ικανότητα να επικοινωνεί με τον άνθρωπο μη λεκτικά. Το άλογο έχει την ικανότητα να μιμείται τη γλώσσα του σώματος του ανθρώπου σε επίπεδο συμπεριφοράς και έτσι το άτομο ενθαρρύνεται να συνεργαστεί με το άλογο και μέσω της μη λεκτικής επικοινωνίας το ωθεί να στέλνει μηνύματα με τη γλώσσα του σώματος.

1. Πόσο κοστίζει περίπου μια συνεδρία;

• Κοστίζει από 20 έως 30 ευρώ και δεν διαφέρει από μία συνεδρία φυσιο/έργο/λόγοθεραπείας.

1. Χρειάζεται το άτομο με αναπηρία να αγοράσει κάποιον εξοπλισμό;

• Ο εξοπλισμός που απαιτείται παρέχεται από το Κέντρο, εκτός και αν ο καθένας για λόγους υγιεινής επιθυμεί να έχει το δικό του καπέλο ή το δικό του θώρακα.

1. Κυρία Στεργίου σας ευχαριστώ για τον χρόνο σας και για τις πολύτιμες πληροφορίες σας. Ελπίζω κάποια στιγμή στο μέλλον να ξανασυνεργαστούμε.