Ναρκωτικά και ψυχικές παθήσεις

Η 26η Ιουνίου καθιερώθηκε ως Παγκόσμια Ημέρα κατά των Ναρκωτικών και της Παράνομης Διακίνησής τους στις 7 Δεκεμβρίου 1987 από τη Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ. Σήμερα, περίπου το 30-50% των ψυχιατρικών ασθενών στην Ευρώπη πάσχει ταυτόχρονα από ψυχική νόσο και από διαταραχές λόγω χρήσης ουσιών. Η συνύπαρξη διαταραχών της προσωπικότητας και κατάχρησης ναρκωτικών εντοπίστηκε μόλις πρόσφατα στον γενικό πληθυσμό.

        Η συννοσηρότητα ορίστηκε το 1995 από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας ως η συνύπαρξη στο ίδιο άτομο μιας διαταραχής οφειλόμενης στη χρήση ψυχοδραστικής ουσίας και μιας άλλης ψυχιατρικής διαταραχής. Η συννοσηρότητα δεν μπορεί να διαγνωσθεί εύκολα και τόσο οι επαγγελματιές στις ψυχιατρικές δομές όσο και οι επαγγελματίες στις υπηρεσίες θεραπείας των ουσιοεξαρτήσεων, δεν κατορθώνουν να την εντοπίσουν. Τα έντονα ψυχικά συμπτώματα ερμηνεύονται συχνά εσφαλμένα ως συμπτώματα που οφείλονται στη χρήση ουσιών ή, αντίθετα, τα φαινόμενα στέρησης ερμηνεύονται εσφαλμένα ως ψυχιατρική πάθηση. Κατά συνέπεια, πολλοί ξεκινούν τη θεραπεία των ουσιοεξαρτήσεων, χωρίς να υποβάλλονται ταυτόχρονα σε θεραπεία για τα προβλήματα ψυχικής υγείας που αντιμετωπίζουν. 

        Ακόμη και όταν διαγιγνώσκεται η συννοσηρότητα, συνήθως δεν συνδυάζεται με παρεμβάσεις θεραπείας των ουσιοεξαρτήσεων ή, στην περίπτωση των ψυχιατρικών υπηρεσιών, με θεραπεία απεξάρτησης από τα ναρκωτικά. Ωστόσο, υπάρχουν και περιπτώσεις όπου οι ψυχιατρικές υπηρεσίες και οι υπηρεσίες θεραπείας των ουσιοεξαρτήσεων διαθέτουν ειδικές γνώσεις και στους δύο τομείς και συνεργάζονται στενά, επιτυγχάνοντας πολύ καλά αποτελέσματα. 

        Οι θεραπευόμενοι συχνά "πάσχουν" από αυτό που ονομάζεται «πολλαπλή συννοσηρότητα», δεδομένου ότι η κατάχρηση ουσιών σχετίζεται με σοβαρές σωματικές ασθένειες, καθώς και με κοινωνικά προβλήματα, προβλήματα στέγασης και εργασίας. Σε ό,τι αφορά τα ψυχιατρικά προβλήματα, διάφορες μελέτες κάνουν λόγο για απόπειρες αυτοκτονίας στο 50% περίπου, γεγονός που συχνά δείχνει την ύπαρξη προβλημάτων στην οικογένεια, το σχολείο και στις σχέσεις με τους συνομηλίκους. Επίσης, πολλές γυναίκες χρήστες ναρκωτικών υπήρξαν συχνά θύματα σεξουαλικής κακοποίησης και τραυματισμών κατά τη διάρκεια της παιδικής τους ηλικίας. Ακόμα, η πρώιμη έναρξη χρήσης ναρκωτικών αποτελεί αρνητικό παράγοντα πρόγνωσης, δεδομένου ότι, με την πάροδο του χρόνου, το πρόβλημα επιδεινώνεται περισσότερο για αυτή την ομάδα από ό,τι για τους υπόλοιπους χρήστες ναρκωτικών. 

        Όπως προαναφέρθηκε, η διάγνωση και η θεραπεία της συννοσηρότητας περιορίζεται από το γεγονός ότι το προσωπικό των υπηρεσιών αυτών, σε γενικές γραμμές, δεν έχει πολλές γνώσεις σχετικά με θέματα ταυτόχρονα ψυχικών παθήσεων και ουσιοεξαρτήσεων. Το γεγονός αυτό συχνά εμποδίζει την ανάπτυξη μιας ολοκληρωμένης αντίληψης της συννοσηρότητας. Είναι απαραίτητη η πολυεπιστημονική κατανόηση του τρόπου αντιμετώπισης αυτών των ασθενών σε όλες τις βαθμίδες του θεραπευτικού προσωπικού. Η ενοποίηση των διαφόρων υπηρεσιών και επαγγελμάτων, καθώς και η πρακτική κατάρτιση και η θεωρητική εκπαίδευση ενδέχεται να αποτελέσουν την καλύτερη λύση στο συγκεκριμένο πρόβλημα. 

        Μια ενοποιημένη και ολοκληρωμένη δομή μπορεί να μειώσει τις αρνητικές επιπτώσεις των διαταραχών της προσωπικότητας στο θεραπευτικό περιβάλλον. Η ενοποίηση των θεραπευτικών υπηρεσιών, των πολυεπιστημονικών ομάδων και της παροχής στέγης είναι μερικές από τις παρεμβάσεις που έχουν αποδειχθεί αποτελεσματικές. Επιπλέον, οι ασθενείς που παρουσιάζουν κατά κύριο λόγο διαταραχές της προσωπικότητας ωφελούνται από μακροχρόνιες παρεμβάσεις κοινωνικής επανένταξης. Ο συντονισμός των υπηρεσιών στο πλαίσιο της κοινότητας και η συνέχεια της θεραπευτικής αλυσίδας, σε συνδυασμό με μια προσέγγιση διαχείρισης κατά περίπτωση, αυξάνει την αποτελεσματικότητα και είναι περισσότερο αποδοτική σε σχέση με το κόστος σε σύγκριση με διαφορετικές και ασυντόνιστες θεραπευτικές προσπάθειες.

Για περισσότερες πληροφορίες: εδώ, εδώ, εδώ, εδώ και εδώ.