Διεθνής Σύμβαση για τα Δικαιώματα των Ατόμων με Αναπηρία

Τι είναι τα δικαιώματα; Τα δικαιώματα διαχωρίζονται είτε σε ηθικά δικαιώματα, τα οποία βασίζονται σε ηθικές αρχές, είστε σε νομικά δικαιώματα, τα οποία κατοχυρώνονται από το νόμο. Και τα ανθρώπινα δικαιώματα τι είναι; Αν κάναμε αυτή την ερώτηση σε ανθρώπους στο δρόμο, θα παίρναμε διαφορετικές απαντήσεις. Ο καθένας θα αναφερόταν σε κάποια δικαιώματα που γνωρίζει, λίγοι όμως θα γνώριζαν όλα τους τα δικαιώματα. Επομένως, τι είναι τα ανθρώπινα δικαιώματα; Είναι τα δικαιώματα που έχεις μόνο και μόνο επειδή είσαι άνθρωπος.

Ποιοι άνθρωποι έχουν δικαιώματα; Όλοι, από την στιγμή της γέννησής τους. Τα ανθρώπινα δικαιώματα είναι μια μεγάλη κατάκτηση του ανθρώπινου πολιτισμού γιατί ρυθμίζουν την κοινωνική μας συμβίωση, η οποία διαφορετικά θα στηριζόταν στο δίκαιο του ισχυρότερου. Τα ανθρώπινα δικαιώματα, βέβαια, δεν υπήρχαν από πάντα ούτε είχαν το ίδιο περιεχόμενο. Είναι αποτέλεσμα σκληρών αγώνων, ενώ εξελίσσονται διαρκώς ανάλογα με τις ανάγκες των ανθρώπων της εκάστοτε κοινωνικής και ιστορικής στιγμής που καλούνται να καλύψουν. Υπάρχουν, όμως, κάποια δικαιώματα τα οποία, ανεξάρτητα από το πότε και που γεννήθηκαν, έχουν οικουμενικό χαρακτήρα και θα πρέπει να ισχύουν σε κάθε μελλοντική κοινωνία. Μετά τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο, ο Οργανισμός Ηνωμένων Εθνών (Ο.Η.Ε.) με την συμμετοχή όλων των κρατών του κόσμου, ψήφισε την Οικουμενική Διακήρυξη των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου (1948). Η Ελλάδα κατά την διάρκεια της δικτατορίας (1967-1974) τέθηκε εκτός της συμφωνίας, επειδή παραβίαζε διαρκώς τα δικαιώματα που προέβλεπε η σύμβαση. Μετά την πτώση της δικτατορίας, ξανασυμμετείχε και ισχύει έως και σήμερα.

Στις 13/12/2006 κατά την 61η συνέλευση του Ο.Η.Ε. ψηφίστηκε η Διεθνής Σύμβαση για τα Δικαιώματα των Ατόμων με Αναπηρία. Στις 30/3/2007 την υπέγραψε και η Ελλάδα. Αποτελεί μια διεθνής συνθήκη που προσδιορίζει τα δικαιώματα των ατόμων με αναπηρία, αλλά και την υποχρέωση των συμμετεχόντων κρατών να προστατεύουν αυτά τα δικαιώματα. Η σύμβαση άρχισε να αποτελεί νόμο του ελληνικού κράτους πέντε χρόνια αργότερα από την υπογραφή της (Νόμος 4074/2012, ΦΕΚ Α-88/11.4.2012). Παράλληλα με την σύμβαση υπογράφηκε και το Προαιρετικό Πρωτόκολλο (27/9/2010), το οποίο προσφέρει την δυνατότητα ατομικής προσφυγής (δηλαδή την δυνατότητα στα άτομα να καταθέτουν αναφορές για παραβιάσεις των δικαιωμάτων τους στην Επιτροπή για τα Δικαιώματα των Ατόμων με Αναπηρία) και την δυνατότητα έρευνας (δηλαδή επιτρέπεται στην επιτροπή του Ο.Η.Ε. να εξετάζει περιπτώσεις σοβαρών παραβιάσεων της Σύμβασης).

Η σύμβαση περιλαμβάνει το προοίμιο και 50 άρθρα. Στα άρθρα 1-4 περιγράφεται ο σκοπός, οι ορισμοί, οι γενικές αρχές και υποχρεώσεις των συμμετεχόντων κρατών. Στα άρθρα 5-30 περιλαμβάνονται τα δικαιώματα των ατόμων με αναπηρία, τα οποία τα κράτη αφενός αναγνωρίζουν και αφετέρου αναλαμβάνουν να εξασφαλίσουν στα άτομα με αναπηρία, υιοθετώντας τα κατάλληλα μέτρα. Στα υπόλοιπα άρθρα ρυθμίζεται η λειτουργία της Επιτροπής για τα Δικαιώματα των Ατόμων με Αναπηρία (αποτελείται από εμπειρογνώμονες, οι οποίοι λαμβάνουν από τις χώρες εκθέσεις σχετικά με την εκπλήρωση των υποχρεώσεων που ανέλαβαν με βάση την υπογραφή της σύμβασης. Έπειτα, προχωρούν στην αξιολόγησή τους και στην διατύπωση προτάσεων ή συστάσεων, με στόχο την αποτελεσματική εφαρμογή των δικαιωμάτων των ατόμων με αναπηρία).

Μερικά χαρακτηριστικά άρθρα της σύμβασης είναι: 1) Άρθρο 5- Ισότητα και μη διάκριση. Τα Κράτη Μέλη αναγνωρίζουν ότι όλα τα άτομα είναι ίσα ενώπιον και σύμφωνα με το νόμο και έχουν δικαίωμα χωρίς διάκριση στην ίση προστασία και στα ίσα προνόμια όπως κατοχυρώνονται ή παρέχονται από το δίκαιο. 2) Άρθρο 6- Γυναίκες με αναπηρία. Τα Κράτη Μέλη αναγνωρίζουν ότι γυναίκες και κορίτσια με αναπηρία υπόκεινται σε πολλαπλή διάκριση και ως προς αυτό λαμβάνουν μέτρα για να εξασφαλίσουν για αυτές την πλήρη και ίση απόλαυση από αυτές, όλων των δικαιωμάτων του ανθρώπου και των θεμελιωδών ελευθεριών. 3) Άρθρο 7- Παιδί με αναπηρία. Τα Κράτη Μέλη λαμβάνουν όλα τα κατάλληλα μέτρα για να εξασφαλίσουν στα παιδιά με αναπηρία την πλήρη απόλαυση όλων των δικαιωμάτων του ανθρώπου και των θεμελιωδών ελευθεριών, σε ίση βάση με τα άλλα παιδιά.

Είναι όμως τόσο απαραίτητη μία σύμβαση για τα δικαιώματα των ατόμων με αναπηρία; Η Σύμβαση αποτελεί ορόσημο στην ιστορία της αναπηρίας. Στόχος της είναι η προώθηση και η διασφάλιση της πλήρης και με ίσο τρόπο απόλαυσης όλων των ανθρωπίνων δικαιωμάτων από όλα τα άτομα με αναπηρία. Είναι απαραίτητη για να έχουμε μια επιβεβαίωση ότι τα δικαιώματα των ατόμων με αναπηρία είναι ανθρώπινα δικαιώματα. Αν και οι υπάρχουσες συμβάσεις για τα ανθρώπινα δικαιώματα αναφέρονταν σε ρυθμίσεις για την προστασία των δικαιωμάτων των ατόμων με αναπηρία, τα άτομα αυτά συνέχιζαν να στερούνται αυτών των δικαιωμάτων τους για πολλά χρόνια. Αυτή η διάκριση κατέστησε αναγκαία την υιοθέτηση ενός νομοθετικού κειμένου που θα ορίζει τις υποχρεώσεις των κρατών για την προστασία των δικαιωμάτων των ατόμων με αναπηρία.

Το Περιφερειακό Κέντρο Πληροφόρησης των Ηνωμένων Εθνών "με έδρα τις Βρυξέλλες, ξεκίνησε την 1η Ιανουαρίου 2004. Το UNRIC αντικατέστησε τα εννέα Κέντρα Πληροφόρησης του ΟΗΕ με έδρα στην Ευρώπη (Αθήνα, Βόννη, Βρυξέλλες, Κοπεγχάγη, Λισαβόνα, Λονδίνο, Μαδρίτη, Παρίσι, Ρώμη). Το UNRIC παρέχει υπηρεσίες πληροφόρησης και τεκμηρίωσης. Οι υπηρεσίες αυτές απευθύνονται σε όλα τα τμήματα της κοινωνίας. Το UNRIC συμμετέχει σε κοινά προγράμματα και διοργανώνει εκδηλώσεις σε συνεργασία με τις κυβερνήσεις, τα μέσα μαζικής ενημέρωσης, τις μη-κυβερνητικές οργανώσεις, τα εκπαιδευτικά ιδρύματα και τους φορείς τοπικής αυτοδιοίκησης". Στα πλαίσια των δραστηριοτήτων ενημέρωσης έχει δημοσιεύσει τη Διεθνή Σύμβαση για τα Δικαιώματα των Ατόμων με Αναπηρία και το Προαιρετικό Πρωτόκολλο. Επιπλέον, μπορείτε μέσα από την επίσημη ιστοσελίδα του Ο.Η.Ε. να βρείτε την διεθνή σύμβαση μεταφρασμένη σε διάφορες γλώσσες και άλλο χρήσιμο υλικό.