Ημέρα πρόληψης αυτοκτονιών

Η 10η Σεπτεμβρίου έχει καθιερωθεί ως Παγκόσμια Ημέρα για την Πρόληψη της Αυτοκτονίας με απόφαση του Παγκοσμίου Οργανισμού Υγείας, προκειμένου να εστιάσει την παγκόσμια προσοχή σ’ ένα δυσάρεστο γεγονός: Την απώλεια περί των 800.000 ανθρώπων κάθε χρόνο από αυτοτραυματισμούς.

Η λέξη αυτοκτονία προέρχεται από τις λέξεις εαυτός+κτείνω, υποδηλώνοντας την πράξη με την οποία κάποιος βάζει τέρμα στη ζωή του. H πράξη αυτοκτονίας άλλοτε χαρακτηρίζεται σαν ηρωική πράξη, άλλοτε σαν πράξη δειλίας, άλλοτε σαν πράξη ελευθερίας και άλλοτε σαν πράξη ψυχικής διαταραχής. 

Μύθοι:

• Όσοι λένε πως θέλουν να αυτοκτονήσουν δεν το πραγματοποιούν ποτέ. Τα άτομα που λένε ότι θέλουν να αυτοκτονήσουν συνήθως το καταφέρνουν.
• Από τη στιγμή που κάποιος αποφασίσει ότι θέλει να αυτοκτονήσει, δεν μπορείτε να κάνετε τίποτα για να τον εμποδίσετε. Η αυτοκτονία μπορεί να αποτραπεί. Οι περισσότεροι αυτοκτονικοί δε θέλουν να πεθάνουν. Αυτό που θέλουν στην πραγματικότητα είναι να σταματήσουν τον πόνο που αισθάνονται.
• Ποτέ δεν πρέπει να ρωτάτε αυτοκτονικά άτομα αν θέλουν να αυτοκτονήσουν ή αν έχουν σκεφτεί τρόπο να το καταφέρουν, γιατί έτσι τους δίνετε την ιδέα να το κάνουν. Είναι σημαντικό να μιλάμε με αυτοκτονικά άτομα για αυτό το θέμα, καθώς μπορούμε να καταλάβουμε περισσότερα για το πώς σκέφτονται αλλά και να μάθουμε τις προθέσεις τους. Έτσι, τους δίνεται η δυνατότητα να διώξουν μέρος της έντασης που τους προκαλεί αυτοκτονικά συναισθήματα.
• Οι νέοι άνθρωποι δε σκέφτονται ποτέ την αυτοκτονία, γιατί έχουν όλη τη ζωή μπροστά τους. Η αυτοκτονία είναι η 3η κύρια αιτία θανάτου στις ηλικίες μεταξύ 15 -24 ετών. Μερικές φορές ακόμη και παιδιά μικρότερα των 10 ετών αυτοκτονούν. 
• Όσοι επιχειρούν να αυτοκτονήσουν είναι τρελοί. Τα άτομα που αποπειρώνται να αυτοκτονήσουν ή καταφέρνουν να αυτοκτονήσουν δεν πάσχουν απαραίτητα από κάποια ψυχική νόσο. Υποφέρουν και πιθανότατα αυτό οφείλεται σε διατάραξη της χημικής ισορροπίας στον εγκέφαλο. Οποιοσδήποτε μπορεί να προβεί σε αυτοκτονία

Παράγοντες κινδύνου

• Κοινωνικοί και πολιτισμικοί παράγοντες. Οι παράγοντες αυτοί θα πρέπει να διακριθούν σε κοινωνικούς, που αφορούν το ευρύτερο κοινωνικό και πολιτισμικό περιβάλλον, και σε εκείνους που σχετίζονται με την κοινωνική ομάδα η οποία περιβάλλει το άτομο (οικογένεια, ομάδα υποστήριξης κ.λπ.).
• Δημογραφικοί παράγοντες. Ηλικία: Άτομα άνω των 50 ετών και ηλικιωμένοι αποτελούν την κύρια ομάδα υψηλού κινδύνου για αυτοκτονία ή σοβαρή απόπειρα αυτοκτονίας. Φύλο: Οι άνδρες πραγματοποιούν 3 με 4 φορές περισσότερες αυτοκτονίες συγκριτικά με τις γυναίκες, παρόλο που οι γυναίκες αποπειρώνται πιο συχνά από τους άνδρες. Ηλικία και φύλο: Υψηλότεροι δείκτες θνησιμότητας από αυτοκτονία εμφανίζονται για τους άνδρες άνω των 45 ετών, ενώ στις γυναίκες άνω των 55 ετών. Οι ηλικιωμένοι άνδρες αυτοκτονούν με πιο βίαιες μεθόδους. Οικογενειακή κατάσταση: Οι ανύπαντροι, οι διαζευγμένοι και οι χήροι (γενικώς άτομα που είναι μόνα) παρουσιάζουν υψηλότερα ποσοστά αυτοκτονίας. Εργασιακή-οικονομική κατάσταση: Οι άνεργοι και τα άτομα με οικονομικές δυσκολίες που ζουν σε συνθήκες φτώχειας, παρουσιάζουν υψηλότερα ποσοστά αυτοκτονίας. Τέλος, η εύκολη πρόσβαση σε πυροβόλα όπλα αποτελεί έναν πρόσθετο παράγοντα κινδύνου για αυτοκτονία, κυρίως για νεαρά άτομα ηλικίας 18-30 ετών, τα οποία δρουν πιο παρορμητικά. 
• Οικογενειακοί παράγοντες και γεγονότα ζωής. Οι μελέτες των αυτοκτονιών και των σοβαρών αποπειρών τεκμηριώνουν επαρκώς ότι το οικογενειακό περιβάλλον των ατόμων με αυτοκτονική συμπεριφορά είναι σημαντικά επιβαρυμένο. Η απώλεια των γονέων, όπως θάνατος, χωρισμός ή διαζύγιο, κυρίως της μητέρας, τόσο κατά την πρώιμη όσο και στην μετέπειτα παιδική ηλικία, θεωρείται σημαντικός παράγοντας κινδύνου για αυτοκτονία. 
• Ψυχική νόσος. Η παρουσία ψυχικής νόσου αποτελεί τον πλέον σημαντικό παράγοντα κινδύνου για αυτοκτονία. Καλά σχεδιασμένες μελέτες διαπιστώνουν ότι περίπου το 95% των ατόμων που αυτοκτόνησαν έπασχαν από μία τουλάχιστον ψυχική διαταραχή, ενώ τα άτομα που αποπειρώνται, πάσχουν επίσης κατά τη χρονική περίοδο της απόπειρας από ψυχική διαταραχή ή παρουσιάζουν σημαντικές ψυχοπαθολογικές εκδηλώσεις.

Πρόληψη

Η πρόληψη της αυτοκτονίας είναι μια ιδιαίτερα δύσκολη υπόθεση. Ένας λόγος που συμβαίνει αυτό είναι ότι τα άτομα που σκέφτονται να διαπράξουν αυτοκτονία, δε μπορούν να συνειδητοποιήσουν ότι εκείνη τη στιγμή η σκέψη τους είναι περιορισμένη και σκέφτονται παράλογα, ούτε επίσης ότι χρειάζονται βοήθεια. Λιγότερο από το ένα τρίτο των ατόμων αυτών επιδιώκει οικειοθελή ψυχολογική υποστήριξη. Υπάρχουν και οι περιπτώσεις, βέβαια, όπου η οικογένεια ή οι φίλοι φέρνουν αυτά τα άτομα σε κέντρα ψυχικής υγείας, επειδή παρουσιάζουν σημάδια κατάθλιψης ή απειλούν ότι θα αυτοκτονήσουν. Οι περισσότεροι που αποπειρώνται να αυτοκτονήσουν, στην πραγματικότητα δεν επιθυμούν να πεθάνουν και δίνουν συχνά σημάδια προειδοποίησης των προθέσεων τους. 

• Πρωτογενής πρόληψη: Η πλειοψηφία των ατόμων που αυτοκτονούν υποφέρουν από κάποια ψυχική διαταραχή, γι’ αυτό και στόχος της πρωτογενούς πρόληψης είναι η έγκαιρη διάγνωση και θεραπεία των διαταραχών αυτών. Όμως, όπου υπάρχουν ψυχικές παθήσεις, υπάρχει έντονα και ο στιγματισμός, με αποτέλεσμα πολλοί άνθρωποι να διστάζουν να απευθυνθούν σε κάποιον ειδικό ψυχικής υγείας. Ένα μέτρο, λοιπόν, πρωτογενούς πρόληψης είναι οι δράσεις για την καταπολέμηση του στίγματος. Άλλα προληπτικά μέτρα που θα μπορούσαν να ληφθούν αφορούν τη μείωση των παραγόντων κινδύνου. 
• Δευτερογενής πρόληψη: Στόχος της δευτερογενούς πρόληψης είναι η μείωση του κινδύνου αυτοκτονίας στους αυτοκαταστροφικούς ασθενείς. Ο αποτελεσματικός χειρισμός του αυτοκαταστροφικού ασθενή προϋποθέτει την αντιμετώπιση της ψυχικής νόσου και την εκτίμηση του κινδύνου για αυτοκτονία. 
• Τριτογενής πρόληψη: Η τριτογενής πρόληψη εστιάζει κυρίως στην αντιμετώπιση των συνεπειών της αυτοκτονίας, έτσι ώστε να έχουν το μικρότερο δυνατό αντίκτυπο. Σημαντικό μέτρο είναι λοιπόν, η υποστήριξη της οικογένειας του αυτόχειρα και των ατόμων του περιβάλλοντος του.

Για περισσότερες πληροφορίες επισκεφτείτε εδώ.