Άλλες Διάχυτες Αναπτυξιακές διαταραχές

Όπως είχα αναφέρει στο προηγούμενο κείμενό μου, στην κατηγορία των Διάχυτων Αναπτυξιακών διαταραχών, εκτός από τον αυτισμό ανήκουν επιπλέον η διαταραχή Asperger, η διαταραχή Rett, η παιδική αποδιοργανωτική διαταραχή και η διάχυτη αναπτυξιακή διαταραχή μη προσδιοριζόμενη αλλιώς. Για άλλη μια φορά θα προσπαθήσω να σας μεταφέρω με απλό τρόπο τις γνώσεις μου για αυτές τις διαταραχές.

1. Θα ξεκινήσω με το σύνδρομο Asperger που πήρε το όνομά του από τον ψυχίατρο Hans Asperger, ο οποίος και το περιέγραψε για πρώτη φορά. Πρόκειται για μια ήπια παραλλαγή του αυτισμού, που επηρεάζει, κυρίως, την ικανότητα επικοινωνίας του ατόμου. Για καιρό, όμως, υπήρχαν διαφωνίες σχετικά με το αν αποτελεί ξεχωριστή διαταραχή ή πρόκειται για αυτισμό σε ελαφριά μορφή. Μόνο την τελευταία δεκαετία οι ερευνητές θεώρησαν πως πρόκειται για μια διαταραχή διαφορετική από αυτή του αυτισμού, για αυτό και τα ερευνητικά δεδομένα στον χώρο αυτό είναι ελάχιστα. Τα παιδιά με Asperger έχουν σημαντικές δυσκολίες στην κοινωνική αλληλεπίδραση (δυσκολίες στη σύναψη φιλικών σχέσεων και τάσεις για απομόνωση), παρουσιάζουν παράξενα ενδιαφέροντα, επαναλαμβάνουν δραστηριότητες και κινήσεις με τελετουργικό τρόπο και έχουν ένα περίεργο τρόπο ομιλίας (αν και γενικά η επικοινωνία τους δεν είναι τόσο διαταραγμένη, όσο στην περίπτωση του αυτισμού). Τα άτομα με Asperger επιθυμούν την κοινωνική επαφή (σε αντίθεση με τον αυτισμό), όμως, καθώς δεν γνωρίζουν πως να προσεγγίσουν τους άλλους, το κάνουν με ιδιαίτερο τρόπο. Εκ πρώτης όψεως μοιάζει πολύ με τον αυτισμό, όμως, έχει σημαντικές διαφορές από αυτόν. Τα παιδιά με διαταραχή Asperger έχουν συνήθως φυσιολογική νοημοσύνη, δεν έχουν γενική καθυστέρηση στη γλωσσική ανάπτυξη και χρησιμοποιούν από νωρίς τη γραμματική στο λόγο τους. Μιλούν με ευχέρεια μέχρι τα 4 έτη, όμως, χρησιμοποιούν εξεζητημένες λέξεις, μιλούν ακατάπαυστα και δεν κατανοούν το χιούμορ ή τον μεταφορικό λόγο. Παρουσιάζουν ιδιαίτερα ενδιαφέροντα και κλίσεις (τα άτομα με αυτή την διαταραχή μοιάζουν να είναι εκκεντρικά, καθώς ασχολούνται συνεχώς με θέματα, όπως η γεωγραφία ή τα καιρικά φαινόμενα) και με την κατάλληλη υποστήριξη τα καταφέρνουν αρκετά καλά στο σχολείο. Κάθε αλλαγή στην καθημερινότητά τους, τους προκαλεί αναστάτωση και άγχος, ενώ το 50-90% αυτών δυσκολεύονται σε δραστηριότητες που απαιτούν συντονισμό κινήσεων (π.χ. δέσιμο κορδονιών, ποδήλατο, σκαρφάλωμα). Τέλος, η ηλικία έναρξης του συνδρόμου εντοπίζεται αργότερα απ΄ ότι του αυτισμού, μεταξύ 5 και 8 ετών. Σύμφωνα με το DSM - IV, για να δοθεί αυτή η διάγνωση θα πρέπει να αποκλειστεί η πιθανότητα ύπαρξης κάποιας άλλης διάχυτης αναπτυξιακής διαταραχής και θα πρέπει να υπάρχουν, επιπλέον, τα εξής: 1) Ελλείμματα στην κοινωνική επαφή, 2) Απουσία κοινωνικής και συναισθηματικής αμοιβαιότητας, 3) Δυσκολία στη σύναψη φιλιών, 4) Επαναλαμβανόμενες και στερεοτυπικές μορφές συμπεριφοράς, 5) Περιορισμένο ρεπερτόριο ενδιαφερόντων,  6) Απουσία κλινικά σημαντικής καθυστέρησης στο λόγο, 7) Φυσιολογική για την ηλικία αυτοεξυπηρέτηση και περιέργεια εξερεύνησης και 8) Αδεξιότητα. Αν και δεν έχουν γίνει συστηματικά έρευνες, η συχνότητα εμφάνισης του συνδρόμου είναι περίπου 0,25%, με αναλογία εμφάνισης 4 αγόρια προς 1 κορίτσι. Το σύνδρομο Asperger δεν θεραπεύεται και συνοδεύει το άτομο σε όλη τη διάρκεια της ζωής του. Η πρόγνωση, πάντως, είναι πολύ καλύτερη απ΄ ότι του αυτισμού και των υπολοίπων αναπτυξιακών διαταραχών. 
2. Και η διαταραχή Rett ανακαλύφθηκε πρόσφατα (μόλις πριν από 25 χρόνια) από τον νευρολόγο Rett. Πρόκειται για μια διαταραχή που εμφανίζεται μόνο σε κορίτσια και έχει γεννητικά αίτια. Τα άτομα με αυτή την διαταραχή έχουν κάποια μεταβολή ή ελάττωμα στο γονίδιο MECP2 του X χρωμοσώματος στο Xq28. Παρόλα αυτά δε γνωρίζουμε, ακόμη, την ακριβή αιτιολογία του. Πάντως, η ανωμαλία στο χρωμόσωμα Χ αποτελεί αιτία θανάτου για όλα τα αρσενικά, για αυτό και η διαταραχή εμφανίζεται μόνο σε κορίτσια. Η διαταραχή υπάρχει από την στιγμή της γέννησης, όμως, γίνεται ορατή μετά τα 2 χρόνια και μάλιστα μετά από μια περίοδο τουλάχιστον 5 μηνών ομαλής ανάπτυξης. Τα παιδιά με την διαταραχή αυτή σταδιακά χάνουν τις δεξιότητες που είχαν αποχτήσει σε πέντε βασικούς τομείς: 1) Ενώ έχουν κανονική περιφέρεια κεφαλιού κατά την γέννηση, αρχίζει σταδιακά μία επιβράδυνση στην ανάπτυξη του κρανίου μεταξύ 2 μηνών και 4 χρονών περίπου, 2) Μεταξύ 5 και 30 μηνών παρατηρείται μια απώλεια των σκόπιμων κινήσεων των χεριών και ανάπτυξη επαναληπτικών κινήσεων (συστροφές, παλαμάκια, χτυπήματα των χεριών και τοποθέτηση τους στο στόμα), 3) Σταδιακή απώλεια των δεξιοτήτων επικοινωνίας και εμφάνιση δυσκολιών παρόμοιων με αυτών του αυτισμού, 4) Δυσκολίες στο συντονισμό των κινήσεων και 5) Έκπτωση της ανάπτυξης της γλώσσας και σοβαρή ψυχοκινητική καθυστέρηση. Δευτερεύοντα συμπτώματα της διαταραχής είναι: ανωμαλίες στην αναπνοή, επιληψία, ακαμψία μυών και σφιγμένες αρθρώσεις, άστατη βάδιση, σκολίωση, καθυστερημένη ανάπτυξη, κυανό έως ερυθρό χρώμα κάτω άκρων και πατουσών, εξαιτίας της κακής κυκλοφορίας του αίματος, τρίξιμο των δοντιών και δυσκολία στην κατάποση. Η διαταραχή Rett είναι εξαιρετικά σπάνια (1 στα 10.000 κορίτσια) και λόγω των έντονων δυσκολιών τα άτομα αυτά χρειάζονται καθημερινά στήριξη, ακόμη και στους πιο απλούς τομείς αυτοεξυπηρέτησης.
3. Η παιδική αποδιοργανωτική διαταραχή εμφανίζεται, σύμφωνα με το DSM - IV, πριν από τα 10 έτη, μετά από μια περίοδο φυσιολογικής ανάπτυξης τουλάχιστον 2 χρόνων. Μετά από αυτά τα 2 χρόνια φυσιολογικής ανάπτυξης, υπάρχει απώλεια των δεξιοτήτων σε 2 τουλάχιστον από τους παρακάτω τομείς: 1) γλωσσική έκφραση, 2) κοινωνικές δεξιότητες, 3) έλεγχος του όρθου ή της κύστης, 4) παιχνίδι και 5) κινητικές δεξιότητες. Εφόσον χαθούν κάποιες από τις προηγούμενες δεξιότητες, τα άτομα αυτής της διαταραχής δεν διαφέρουν σε τίποτα από τα αυτιστικά.
4. Τέλος, η κατηγορία της Διάχυτης Αναπτυξιακής διαταραχής μη προσδιοριζόμενης αλλιώς δίνεται για τις περιπτώσεις εκείνες όπου υπάρχει μία βαριά έκπτωση στην ανάπτυξη της κοινωνικής συναλλαγής ή των δεξιοτήτων λεκτικής και εξωλεκτικής επικοινωνίας ή σε παρουσία στερεότυπων συμπεριφορών, αλλά δεν πληρούνται τα κριτήρια μια ειδικής Διάχυτης Αναπτυξιακής Διαταραχής ή Σχιζοφρένειας ή Σχιζότυπης Διαταραχής της Προσωπικότητας ή Αποφευκτικής Διαταραχής της Προσωπικότητας. Για παράδειγμα, αυτή η κατηγορία περιλαμβάνει το “άτυπο αυτισμό”, δηλαδή τις περιπτώσεις εκείνες οι οποίες δεν πληρούν τα κριτήρια της αυτιστικής διαταραχής, λόγω π.χ. της μεγαλύτερης ηλικίας έναρξης.