Οι περισσότεροι γονείς προκειμένου να σιγουρευτούν πως το παιδί τους τρέφεται σωστά και σε ικανοποιητικό βαθμό συνηθίζουν να συμβουλεύονται τους παιδίατρους και τα διάφορα σχετικά με το θέμα βιβλία, αγνοώντας την ικανότητα των ίδιων των παιδιών να ρυθμίσουν την ποσότητα και την συχνότητα της τροφής που χρειάζονται. Έρευνες, μάλιστα, έχουν δείξει πως οι μητέρες συνηθίζουν να παραπονιούνται είτε ότι το παιδί τους τρώει ελάχιστα, είτε ότι τρώει υπερβολικά πολύ, σύμφωνα πάντα με την προσωπική τους εκτίμηση και ανεξάρτητα από το αν το βάρος του παιδιού είναι φυσιολογικό. Παρόλα αυτά, έχει βρεθεί ότι τα παιδιά μπορούν να ρυθμίσουν το ποσό και την συχνότητα της τροφής που χρειάζονται, παρουσιάζοντας ατομικές διαφορές. Ωστόσο, όμως, από την βρεφική κιόλας ηλικία μπορεί να υπάρξουν προβλήματα στην διαδικασία της πρόσληψης τροφής, τα οποία στο χώρο της ψυχικής υγείας ονομάζονται διαταραχές στην πρόσληψη τροφής.
Σε κάθε αναπτυξιακό στάδιο, η διατροφή συνδέεται με κάποια συναισθηματική διαδικασία. Στην βρεφική ηλικία, μέσω της τροφής αναπτύσσεται ο συναισθηματικός δεσμός του βρέφους με το άτομο που το φροντίζει (δεν είναι απαραίτητο αυτό το άτομο να είναι η μητέρα, αλλά συνήθως είναι). Κατά την παιδική ηλικία, η διατροφή συνδέεται άμεσα με τον αρνητισμό που τείνουν να εκφράζουν τα παιδιά, ενώ κατά την εφηβεία με την τάση για ανεξαρτησία. Επομένως, οι διαταραχές της πρόσληψης τροφής μπορεί να πάρουν διαφορετικές μορφές και να έχουν διαφορετική ένταση ανάλογα με το αναπτυξιακό στάδιο στο οποίο βρίσκεται το παιδί.Σύμφωνα με το DSM-IV, στην βρεφική και παιδική ηλικία μπορεί να εμφανιστούν τρεις διαταραχές στην πρόσληψη τροφής: η πίκα, η μηρυκαστική διαταραχή και η διαταραχή της πρόσληψης τροφής της βρεφονηπιακής ηλικίας.
Στην πίκα, ή αλλιώς βρώση μη τροφικών ουσιών, το βρέφος ή το νήπιο συνηθίζει να τρώει διάφορες ουσίες όπως τρίχες, σκόνη, κόπρανα κ.τ.λ. Στις πλειοψηφία των περιπτώσεων η διαταραχή αυτή υποχωρεί από μόνη τους μετά από μερικούς μήνες και μετά από άμεση και κατάλληλη παρέμβαση του οικογενειακού περιβάλλοντος. Όταν, όμως, εμφανίζεται με άλλες δυσκολίες όπως νοητική υστέρηση, σχιζοφρένεια κ.τ.λ., τότε μπορεί να επιμείνει μέχρι την εφηβεία.
Η μηρυκαστική διαταραχή είναι σπανιότερη, αλλά και πολύ πιο σοβαρή. Τα παιδιά με αυτή την διαταραχή συνηθίζουν να βάζουν το δάχτυλό στο λαιμό τους προκειμένου να επιστρέψει η τροφή στο στόμα και να την αναμασήσουν. Η συμπεριφορά αυτή δεν είναι αποτέλεσμα κάποιας γαστρεντερικής ή άλλης γενικής σωματικής κατάστασης, αλλά το ίδιο το άτομο την προκαλεί γιατί του δημιουργεί ευχάριστα συναισθήματα. Εμφανίζεται συνήθως σε παιδιά με νοητική υστέρηση, τα οποία εξαιτίας αυτής της διαδικασίας υποσιτίζονται, ενώ τα ποσοστά θνησιμότητας είναι μεγάλα.
Τέλος, η διαταραχή της πρόσληψης τροφής της βρεφονηπιακής ηλικίας αναφέρεται στις περιπτώσεις εκείνες όπου το παιδί αποτυγχάνει να λάβει την επαρκή τροφή που χρειάζεται, με αποτέλεσμα να χάνει βάρος. Όπως γίνεται εύκολα κατανοητό, η διαταραχή αυτή μπορεί να προκαλέσει μακροπρόθεσμα σημαντικά προβλήματα στην ανάπτυξη του παιδιού, εξαιτίας του υποσιτισμού που υφίσταται.
Έρευνες έχουν δείξει πως αν οι παραπάνω διατροφικές διαταραχές δεν αντιμετωπιστούν άμεσα μπορεί να πάρουν την μορφή ψυχογενούς ανορεξίας ή βουλιμίας (για τις οποίες θα σας μιλήσω σε επόμενο άρθρο) κατά την διάρκεια της εφηβείας.
Ποια μπορεί να είναι τα αίτια των διαταραχών πρόσληψης; Σύμφωνα με την Ainsworth, η διαδικασία της θρέψης αποτελεί την πιο σημαντική διαδικασία στην ανάπτυξη του αισθήματος ασφάλειας ή ανασφάλειας στο βρέφος. Δηλαδή, όταν το άτομο που φροντίζει το παιδί νιώθει αντιφατικά συναισθήματα για αυτό ή για τον οποιοδήποτε λόγο δεν μπορεί να αντιληφθεί τα μηνύματα που του στέλνει και να αντιδράσει άμεσα σε αυτά, τότε θα υπάρξει διαταραχή στις μεταξύ τους σχέσεις. Αντίθετα, τα βρέφη των οποίων το άτομο που τα φροντίζει αντιδρά άμεσα στις ανάγκες τους (συμπεριλαμβανομένης και της ανάγκης για τροφή) βιώνουν πιο έντονα το αίσθημα της ασφάλειας. Στη συνέχεια, στην περίπτωση των παιδιών οι διαταραχές αυτές μπορεί να οφείλονται σε μια προσπάθεια του παιδιού να τραβήξει το ενδιαφέρον των γονιών του, όταν νιώθει παραμελημένο, Στην αντίθετη περίπτωση του υπερπροστατευτικού παιδιού, το οποίο ξέρει πως οι γονείς του ικανοποιούνται όταν ανταποκρίνεται στην προσδοκία τους να τρώει, μπορεί να αρνείται να φάει προκειμένου να τιμωρήσει τους γονείς του που δεν ικανοποίησαν κάποια επιθυμία του. Επιπλέον αιτιολογικοί παράγοντες θεωρούνται η φτώχεια, η ανεργία των γονέων, η ύπαρξη κάποιας ψυχικής ασθένειας στους γονείς ή η ύπαρξη κάποιας διατροφικής διαταραχής στους γονείς.
Όσον αφορά τα ποσοστά εμφάνισης των παραπάνω διαταραχών, η πίκα και η μηρυκαστική διαταραχή εμφανίζονται εξαιρετικά σπάνια στο γενικό πληθυσμό και συνήθως εμφανίζονται σε παιδιά σε ιδρύματα (9-15%). Αντίθετα, η διαταραχή της πρόσληψης τροφής της βρεφονηπιακής ηλικίας εμφανίζεται με μεγάλη συχνότητα (περίπου στο 30% των παιδιών), σε οικογένειες με χαμηλό κοινωνικοοικονομικό επίπεδο και στην ίδια περίπου αναλογία αγοριών-κοριτσιών.
Τέλος, όσον αφορά την θεραπεία στην περίπτωση της πίκας και της διαταραχής της πρόσληψης τροφής της βρεφονηπιακής ηλικίας, το ενδιαφέρον εστιάζεται στην εκπαίδευση των γονέων προκειμένου να μπορούν να αντιδρούν άμεσα και αποτελεσματικά στις ανάγκες του παιδιού τους και στη βελτίωση της ποιότητας της μεταξύ τους σχέσης. Στην περίπτωση της μηρυκαστικής διαταραχής η παρέμβαση είναι συμπεριφορικού τύπου (ενίσχυση άλλων μορφών συμπεριφοράς και αγνόηση της ανάμασησης της τροφής κ.τ.λ.).
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου