Κοινοτική ψυχιατρική μέρος Β

Όπως προαναφέρθηκε, σκοπός της κοινοτικής ψυχιατρικής είναι η καλυτέρευση των δομών και η βελτίωση της προσφερόμενης φροντίδας, ώστε να αντιμετωπίζονται οι ανάγκες της κάθε περιοχής ολιστικά, ανεξάρτητα από την διαφορετικότητα που φέρει η καθεμία γεωγραφική περιοχή.     Οι κοινοτικές υπηρεσίες ψυχικής υγείας, διακρίνονται σε δυο σκέλη, τις τυπικές και τις άτυπες.

ΤΥΠΙΚΕΣ ΥΠΗΡΕΣΙΕΣ ΨΥΧΙΚΗΣ ΥΓΕΙΑΣ

    Αυτού του είδους οι υπηρεσίες, είναι κατοχυρωμένες νομικά από το κράτος. Πραγματοποιούνται σε κοινότητες και απευθύνονται σε όλα τα επίπεδα φροντίδας. Το ανθρώπινο δυναμικό είναι κυρίως επιστημονικά καταρτισμένα άτομα στον χώρο της ψυχικής υγείας. Στόχος των υπηρεσιών είναι να προσφέρεται φροντίδα και αντιμετώπιση εκτός του νοσοκομειακού χώρου. Ωστόσο απαιτείται στενή επίβλεψη και συνεργασία με τις ψυχιατρικές νοσοκομειακές μονάδες, καθώς μέσω αυτής της σχέσης καλύπτονται περιστατικά ασθενών με βραχύχρονο θεραπευτικό πλάνο, τα οποία θα πρέπει να παραπέμπονται προσωρινά μέχρι την πλήρη ίαση τους. 

    Οι υπηρεσίες αυτές περιλαμβάνουν:

• Κοινοτικά κέντρα ψυχικής υγείας/ εξωτερικά ιατρεία.
• Κοινοτικές λέσχες.
• Κέντρα ημέρας
• Ανοιχτά κέντρα.
• Ομάδες υποστήριξης.
• Επαγγελματικά εργαστήρια αποκατάστασης.
• Εργαστήρια ψυχικής επιμόρφωσης.
• Εποπτευόμενες θέσεις εργασιακής απασχόλησης.
• Συναιτεριστικές εργασιακές – εταιρικές ομάδες.
• Καταρτισμένα προγράμματα υποστηριζόμενης ενασχόλησης.
• Κινητές μονάδες υγείας, που προσφέρουν διαγνωστική εκτίμηση και θεραπεία ιδίως αγχωδών κρίσεων και διαταραχών.

    Εποπτευόμενες στεγαστικές υπηρεσίες:

• Διαμερίσματα που κατοικούνται από 2 μέχρι 4 ασθενείς (χωρίς επίβλεψη).
• Σπίτια ομαδικής διαβίωσης (με ή χωρίς νοσηλευτικό προσωπικό).
• Κέντρα Ξενώνων.
• Σπίτια ημιδιαμονής.
• Παραμεθόρια αγροτικά χωριά, που έχουν σχεδιαστεί ως κατάλληλοι ξενώνες ψυχιατρικής αποκατάστασης.

ΆΤΥΠΕΣ ΥΠΗΡΕΣΙΕΣ ΨΥΧΙΚΗΣ ΥΓΕΙΑΣ

    Απευθύνεται σε υπηρεσίες που δρουν ανεπίσημα, χωρίς την ύπαρξη νομοθεσιών. Αυτές οι υπηρεσίες δεν περιλαμβάνουν επιστημονικό προσωπικό, αλλά άτομα με συναφή ενασχόληση, που τις περισσότερες φορές είναι μέλη των τοπικών κοινοτικών φορέων (όπως πρόεδροι, πολιτιστικοί σύλλογοι κ.α.). Παρόλο που αυτά τα μέλη δεν έχουν ακολουθήσει κάποια εκπαίδευση, διαθέτουν προσωπικές δεξιότητες και ικανότητες να παράγουν έργο σε όσους ψυχικά ασθενείς το χρειάζονται. Σε καμία περίπτωση δεν αποτελούν την κεντρική ιδέα των συνολικών υπηρεσιών ψυχικής υγείας αλλά διαδραματίζουν δευτερεύοντα ρόλο. 

    Οι υπηρεσίες αυτές περιλαμβάνουν:

• Υπάλληλοι σε κοινοτικά προγράμματα.
• Οικογενειακά άτομα, που προσφέρουν εργασία ή συμμετοχή σε ατομικά περιστατικά (φροντίδα, περιποίηση ηλικιωμένων ή παρακολούθηση για πυροδότηση κρίσεων).
• Υπηρεσίες συνηγορίας του πολίτη (για τυχόν παραβιάσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων, που δεν είναι σε θέση ο ασθενής να ανταπεξέλθει σε αυτές).
• Εθελοντές που δημιουργούν ημερίδες και σεμινάρια σε οικογένειες και έφηβους για πρόληψη και κατάργηση παραπληροφόρησης (εκδηλώσεις σε σχολεία, πλατείες κ.α.). 
• Υπηρεσίες που προσφέρονται κάθε μέρα από συγγενικά πρόσωπα- γειτονικά μέλη ή άτομα που έχουν συνταξιοδοτηθεί και επιθυμούν να συμμετέχουν σε κοινοτικές υπηρεσίες.
• Εθελοντές ανθρωπιστικής βοήθειας σε περιστατικά έκτακτου κινδύνου.

    Για την ψυχιατρική, ο όρος της ψυχικής υγείας είναι άρρηκτα συνδεδεμένος με την ευημερίας του ατόμου. Κάθε απόκλιση από το φυσιολογικό οφείλει η κοινότητα όχι μόνο να το προλαμβάνει αλλά και να το θεραπεύει. Για να πραγματοποιηθεί όμως με επιτυχία η εξασφάλιση της ψυχικής υγείας, χρειάζεται συντονισμένη κινητοποίηση από το σύνολο των κρατικών και κοινοτικών υπηρεσιών, των τοπικών αρμόδιων αρχών, των μη κερδοσκοπικών οργανώσεων, των εθελοντικών ομάδων, ακόμα και των Μ.Μ.Ε.

    Τα κοινοτικά κέντρα περιορίζουν σε μεγάλο βαθμό καταστάσεις που παράγουν ψυχολογικές μεταπτώσεις λόγω έντασης, αδιαχείριστου άγχους, απελπισίας, θυμού, μελαγχολικών ή καταθλιπτικών σκέψεων, διαταραχών ύπνου (συνήθως αϋπνία), μειωμένης δραστηριότητας, διατροφικών διαταραχών (ανορεξία ή βουλημία), εξάρτησης από ουσίες κ.α. Εξυπηρετούν ομάδες πληθυσμού, οι οποίες απαιτούν συνεχή ψυχολογική υποστήριξη στην περιοχή διαμονής τους, ώστε να απορρίπτεται το φαινόμενο του κοινωνικού αποκλεισμού. Οι κυριότερες υπηρεσίες καλύπτουν το εξής φάσμα:

• Πληροφόρηση της τοπικής κοινωνίας για ζητήματα που αφορούν την ψυχική υγεία και τις διαταραχές της.
• Εκτίμηση και συμβουλευτική.
• Εξασφάλιση νοσηλευτικής παρέμβασης και για περιστατικά που απαιτείται κατ΄ οίκον ψυχική φροντίδα.
• Εφαρμογές ψυχοθεραπείας.
• Ψυχιατρική παρακολούθηση.
• Εργοθεραπευτική παρέμβαση.

    Η ψυχική υγεία οφείλει να αποτελεί μέτρο της δημόσιας υγείας. Εάν η δημόσια υγεία εστιάσει σε μεθόδους που αφορούν μόνο την νοσοκομειακή περίθαλψη, το αποτέλεσμα θα είναι η σταδιακή κατάργηση της κοινοτικής ψυχικής υγείας. Η κοινωνική ψυχιατρική δεν θα λειτουργεί ως κεντρικός τομέας των κοινοτικών κέντρων ψυχικής υγείας και έτσι θα επανεμφανιστεί σταδιακά η ιδρυματοποίηση μιας μάζας ασθενών, σε νοσοκομειακά κέντρα.